L¶i tña:

Cuµc chiªn Vi®t Nam ðã tàn g¥n mµt ph¥n tß thª kÖ, nhßng n²i ðau v« cuµc chiªn ¤y vçn còn, nh¤t là ð¯i v¾i quân dân mi«n Nam. Nhi«u t± chÑc, nhi«u quân binh chüng VNCH ðã b¡t ð¥u c¯ g¡ng ghi lÕi mµt giai ð÷an ð¡ng cay cû. HQVNCH cûng ðã b¡t ð¥u. Ðây là mµt bài viªt v« cuµc hành quân ph¯i hþp Vi®t MÛ, mà Häi Quân ðóng vai trò ðón dân, trong tinh th¥n Tâm Lý Chiªn Dân Sñ Vø, ng߶i viªt ðã tham khäo các tài li®u v« phía Hoa KÏ, tài li®u cüa Hà Nµi và nh¾ lÕi nhæng ði«u chính mình ðã tham gia, ðã chÑng kiªn. Trß¾c khi các bài này ðßþc chuy¬n ngæ và in thành sách, ng߶i viªt r¤t ao ß¾c ðßþc ðón nh§n nhæng góp ý, nhæng b± túc cho t§p tài li®u ðßþc chính xác và phong phú h½n.

Phan LÕc Tiªp

Sau khi Ю Nh¤t Cµng Hòa b¸ l§t ð±, hàng loÕt nhæng biªn ðµng chính tr¸ theo nhau di­n ra. Trong khi ðó phía Cµng sän B¡c Vi®t ° Õt ð± quân vào Mi«n Nam, kh·i ð¥u cho nhæng cuµc ðánh l¾n. Trß¾c hoàn cänh ¤y, Quân ðµi MÛ cûng ðã ào Õt ð± quân vào Mi«n Nam, và giæ vai trò lùng và di®t, ð¦y QLVNCH vào vai trò bình ð¸nh. Ь m· rµng vòng ðai an ninh cho thü ðô Sài gòn, MÛ ðã l¥n lßþt có nhæng cuµc hành quân to l¾n, quy mô, ðánh thÆng vào các m§t khu Vi®t Cµng. Hành Quân Attleboro, khai di­n t× 19 tháng 9 ðªn 25 tháng 11 nåm 1966, møc tiêu là chiªn khu Dß½ng Minh Châu. Hành Quân Cedarfall, khai di­n t× ngày 8 ðªn 26 tháng 1 nåm 1967, møc tiêu là Tam Giác S¡t. Sau ðó là cuµn hành quân Junction City khai di­n t× ngày 22 tháng 2 ðªn ngày 14 tháng 5 nåm 1967, møc tiêu là tr· lÕi hüy di®t chiªn khu Dß½ng Minh Châu. Các cuµc hành quân ðó ðã ðem lÕi kªt quä nào, vai trò cüa Quân Lñc MÛ tÕi Vi®t Nam ra sao... Ðó là nhæng v¤n ð« rµng l¾n, ðòi höi nhi«u sßu t¥m nh§n ð¸nh.

Ь góp mµt cái nhìn v« vai trò lùng và di®t cüa Quân Lñc MÛ, ng߶i viªt xin ðßþc ghi lÕi mµt s¯ dæ ki®n cø th¬, chính mình ðã chÑng kiªn qua cuµc hành quân Cedarfall, ðánh vào Tam Giác S¡t

Tam Giác S¡t dßþc ð¸nh trên bän ð° hành quân b·i ba ði¬m: B¥u Bành, Bªn Súc và Cü Chi, r¤t sát Sài Gòn, và chính con sông Sài Gòn, · thßþng dòng ðã chäy qua m§t khu này, t¤t nhiên cuµc hành quân trên con sông huyªt mÕch và nguy hi¬m này thuµc Häi Quân Vùng 3 Sông Ngòi . Lúc ¤y v¸ ðÕi di®n Häi Quân bên cÕnh Trung tß¾ng Lê Nguyên Khang, Tß L®nh Quân Ðoàn III, là Häi Quân Thiªu Tá Tr¥n Bình Sang.

Møc ðích cüa cuµc hành quân này, nhß tài li®u cüa Cµng Sän ghi lÕi là tiêu di®t các bµ ph§n chü lñc quân Vi®t Cµng, g°m Trung Ðoàn 272, Ti¬u Ðoàn 1 và 7 cüa Quân Khu IV, Ti¬u Ðoàn ð¸a phß½ng Phú Lþi, và 3 ÐÕi еi ð¸a phß½ng. Cuµc hành quân này có trên 40 ngàn quân Vi®t MÛ và аng Minh, v¾i sñ h² trþ r¤t ð¥y ðü cüa Không Quân tÕi nôi ð¸a Vi®t nam, cûng nhß phát xu¤t t× Ð® Th¤t HÕm еi và t× Thái Lan. Riêng Häi Quân Vi®t Nam Cµng Hòa có nhi«u Giang Ðoàn Xung Phong ðßþc tång phái v¾i møc ðích ðón dân t× vùng Tam Giác S¡t v« Trung Tâm иnh Cß tÕi Bình Dß½ng. Ðoàn Tâm Lý Chiªn Dân Sñ Vø thuµc BTL Häi Quân Sài Gòn ðßþc ð£c bi®t tháp tùng ðoàn chiªn ðînh này ð¬ ðón, h² trþ,an üi dân trên ðoÕn ð߶ng t× Bªn Súc ðªn Bình Dß½ng. Ng߶i viªt bài này lúc dó là Trß·ng Ðoàn Tâm Lý Chiªn Dân sñ Vø.

V« phía Cµng Sän, h÷ ghi nh§n r¢ng: MÛ có 6 Læ Ðoàn Bµ Binh, 1 Trung Ðoàn Thiªt Giáp. Phía Quân lñc VNCH có 8 Ti¬u Ðoàn Bµ Binh, 4 Ti¬u ðoàn Thiªt Giáp. Tám ðªn 10 Ti¬u ðoàn Pháo Binh 105,155mm. Không quân chiªn thu§t chi vi®n 1300 l¥n/chiªc, B52 72 l¥n/chiªc. Уc bi®t có 4 Ti¬u Ðoàn Công Binh MÛ v¾i 50 xe üi ð¤t.

Di­n tiªn cuµc hành quân này, Cµng Sän B¡c Vi®t ðã ghi lÕi trong cu¯n sách nhan ð« Cuµc Chiªn Tranh Xâm Lßþc Thñc Dân m¾i cüa Ъ Qu¯c MÛ · Vi®t Nam, do Vi®n L¸ch SØ Quân Sñ Vi®t Nam, Bµ Qu¯c Phòng, Hà Nµi , xu¤t bän nåm 1991, tác giä là Häi Nhß Quang, ng߶i ch¸u trách nhi®m xu¤t bän là ÐÕi Tá Tr¥n HÕnh, trang 139, nguyên vån nhß sau:

"Ð¥u tháng 1 nåm 1967, sau nhæng chuyªn bay trinh sát, räi hóa ch¤t ðµc xu¯ng Thi Tính , H¯ M߶ng, Vàm Cö Ðông, máy bay B52 räi thäm khu vñc C¥n Xe, Tràng Cö, H¯ Bò, Ðôn Thu§n, ð¸ch tri¬n khai lñc lßþng chiªm lînh các ð¸a bàn Gò D¥u HÕ, D¥u tiªng, Bäo ð°n, Th¾i Hòa, r×ng Thanh Ði«n, tÕo thª bao vây "Tam Giác S¡t". Tiªp ðó ð¸ch tiªn sâu vào cån cÑ, tr÷ng ði¬m là Long Nguyên, H¯ Bò. Chúng kªt hþp phi pháo, máy bay B 52, læ dù ngøy, các ð½n v¸ công binh và hóa h÷c MÛ tri®t phá Bªn Súc, xúc dân. Cùng ph¯i hþp hoÕt ðµng, quân ngøy càn quét ð߶ng s¯ 13 t× Thü d¥u mµt ði Bªn Cát. T× ngày 24 ðªn ngày 26 tháng 1, cuµc hành quân kªt thúc. Ðây là cuµc hành quân ðánh phá cån cÑ kªt hþp v¾i gom dân, xúc tát dân quy mô l¾n b¢ng thü ðoÕn cß¾p sÕch, ð¯t sÕch, phá sÕch nhßng kªt quä vçn không nhß chúng mong mu¯n. "

Ь có mµt cái nhìn cø th¬ v« phía Quân lñc VNCH, nh¤t la vai trò cüa Häi quân trong nhi®m vø ðón dân, chúng tôi xin trích lÕi mµt ðoÕn trong cu¯n bút ký B¶ Sông Lá Møc, mà ng߶i viªt ðã tham dñ cuµc hành quân này ghi lÕi.

Ðoàn chiªn ðînh trên 50 chiªc ðü loÕi, thuµc nhi«u giang ðoàn tång phái, tham dñ cuµc hành quân vào vùng ''c¤m ðiÕ'' Tam Giác S¡t, thuµc tïnh Bình Dß½ng. Cuµc hành quân ðã khai di­n ngay sau m¤y ngày Tªt, ðâu gißã tháng 2 nåm 1966. Ðây là mµt cuµc hành quân quy mô, tiêu bi¬u và r¤t to l¾n, có t¾i trên 40.000 quân bµ chiªn Vi®t MÛ tham dñ. Ðây cûng là cuµc hành quân m· ð¥u cho vai trò Lùng và Di®t cuä Quân еi MÛ; và Bình иnh do Quân Lñc VNCH phø trách. Уc bi®t trong cuµc hành quân này, tuy®t ð¯i không có mµt thông tín viên nào ðßþc phép tham dñ, dù là MÛ hay Vi®t, dân sñ ho£c quân sñ. Tôi v¾i tß cách Trß·ng Ðoàn Tâm Lý Chiªn Lßu еng thuµc Bµ Tß L®nh Häi Quân, tham dñ v¾i nhi®m vø h² trþ dân chúng r¶i khu vñc hành quân, b¢ng các chiªn ðînh Hài Quân, và trao h÷ lÕi cho anh em Bµ Binh khi ðoàn t¥u v« ðªn Bình Dß½ng.

Cuµc hành quân quy mô và to l¾n ¤y khai di­n ðã m¤y ngày, ðoàn chiªn ðînh m¾i ðßþc phép tiªn vào vùng trách nhi®m. Kh·i hành t× bªn t¥u Bình Dß½ng vào lúc 4 gi¶ sáng, di chuy¬n ngßþc lên thßþng giòng cßä sông Sài Gòn. T× Phòng Hành Quân cuä chiªc Monitor Command( Soái Ðînh), trên häi ð° tôi th¤y hình änh con sông Sài Gòn u¯n khúc lòng vòng r¤t nhi«u. Càng lên thßþng giòng lòng sông càng h©p, và bên m£t là r×ng và núi. C¥m ly cà phê nóng trên tay, tôi ði ra phiá mûi t¥u, bß¾c nhæng bß¾c th§t ch§m vì sþ trßþt sß½ng. T¾i g¥n mûi t¥u, tôi tøt xu¯ng ng°i tßÕ lßng vào thành s¡t cuä kh¦u ðÕi bác 20 ly ðôi. Gió lÕnh. Tr¶i ð¥y sß½ng. Tiªng máy t¥u ¥m ¥m r«n rî. Nhæng tia ðèn pin m¥u ðö loang loáng vây vçy l§p loè. Tôi nh¾ lÕi m¾i m¤y tháng trß¾c ðây thôi, cûng nhæng chiªc t¥u nhß thª này, cûng không khí n£ng n« câm nín và kinh khiªp nhß không khí này cuä Giang Ðoàn 21 và 27 Xung Phong · MÛ Tho. — ðó tôi ðã tham dñ và chÑng kiªn nhi«u ði«u th§t là xúc ðµng... Ðang miên man nh¾ lÕi thì Bác sî Nguy­n Thái Lai bß¾c t¾i. Tay ông cûng c¥m ly cà phê. Ông nói:

-Tìm ông mãi.

Tôi ngß¾c nhìn lên. Tr¶i ðã sáng. Khuôn m£t Bác Sî Lai sáng ng¶i, ðôi m¡t long lanh qua làn kính. Tôi nói:

-Xu¯ng ðây. Bác Sî Lai t× t× bß¾c xu¯ng, và nói:

-Sao không · phòng chï huy cho vui và an toàn. Tôi c߶i nói:

-Xu¯ng ðây . Trong ðó ch§t. Ь h÷ làm vi®c. H½n nßã · ðây an toàn h½n.

-Sao?

-Ðã ði hành quân, s¯ng chªt có s¯. Nhßng · ðây có nhi«u cái hay l¡m.

-Sao? Ông nói cho tôi nghe.

-Ng°i · ðây, mát, thoáng, d­ ch¸u. Và chÆng may ''bà thuÖ c߶i'' mµt buá, t¥u tung lên, · ðây mình có hy v÷ng vång lên b¶. Còn · trong ðó thì ho£c chìm theo t¥u, ho£c ð§p ð¥u vào thành s¡t...

-Hay , ông nói có lý, còn gì nßã?

-Nªu tøi nó dùng B40, thì bao gi¶ nó cûng nh¡m vào ðài chï huy, n½i có cái c¥n câu lêu nghêu..

-Hay.

-Và quan tr÷ng h½n hªt. Mình không có nhi®m vø ði«u khi¬n t¥u, thì ''ði ra ch² khác ch½i'' cho h÷ rµng ch² làm vi®c. Và chÆng may h÷ có b¸, thì mình còn s¯ng ð¬ thay thª chÑ.

-Hay.

-Thôi khen vßà thôi. Ông mà nghe tøi em · Giang Ðoàn nó nói còn nhi«u cái hay h½n nhi«u. Kinh nghi®m máu mà ông.

Lúc ðó tr¶i ðã sáng hÆn. е bäy gi¶ sáng. Cách b¶ sông vài m£t ruµng, cÑ ðµ mµt cây s¯, lÕi có mµt trailer dài, do mµt Chinook câu t¾i: Mµt nhà hàng lßu ðµng, t× HÕm еi 7, ngoài kh½i Vüng Tàu, ðem ð° ån sáng cho lính MÛ. tôi l¤y ¯ng nhòm quan sát. Lính MÛ, ða s¯ n¢m · v¸ trí tác chiªn, nhßng mµt s¯ nhö, l¥n lßþt xªp hàng vào l¤y ð° ån sáng. Các chú cooks áo khoác tr¡ng, mû tr¡ng cao lêu nghêu , nhß các tay ð¥u bªp hÕng sang tÕi các nhà hàng l¾n, phân ph¯i thñc ph¦m nóng cho lính MÛ. Tôi ðßa ¯ng nhòm cho Bác Sî Lai coi. Nhìn xong ông nói:

-M©! Ðánh nhau cái ki¬u này lÕ nhï.

-Nhìn sâu vào phiá xa, là r×ng. Røng cây tr¡ng xoá. Cây tr½ cành và vß¾ng ð÷ng nhæng sß½ng. Щp quá. Bác Sî Lai lÕi nói:

-Nhß tranh t¥u.

-Mà ông có biªt tÕi sao sß½ng ð©p nhß thª không?

-Vì r×ng cây không có lá.

-Ðúng. Mà tÕi sao?

-TÕi thu¯c khai quang.

-Bµ h÷ räi thu¯c cä cánh r×ng mênh mông nhß thª kia à?

-Vâng. H÷ räi thu¯c cho cây r×ng chªt, Vi®t Cµng hªt ch² ¦n thân. Gißã lúc ¤y, nhæng ðoàn trñc thång bay v¥n vû trên ð¥u, bao quanh khung tr¶i có ðoàn t¥u chÕy dß¾i. Tôi nói v¾i Bác Sî Lai:

-Mình vào vùng c¤m ðiÕ r°i ð¤y. Và ông th¤y không, lúc này mà nó b¡n, mình chï có quy«n dùng súng nhö thôi. Các loÕi súng có t¥m b¡n xa và ðÕn có ð¥u n± nhß 12 ly 7, 20 ly, 40 ly không xài ðßþc.

-Sao v§y?

-Ông không th¤y sông Sài Gòn ðang qu¢n qoÕi u¯n khúc ðó sao?

-Thì nó qu¢n qoÕi càng ð©p chÑ.

-Nhßng các khúc vòng g¥n nhau quá, có ch² chßa quá 500m. Vì thª mình Ö súng l¾n, ðÕn nhi«u nh¡m m¡t mà b¡n cho ðÞ sþ, thì mình b¡n vào mình, vào các t¥u khác.

-Hay.

-Hay m© gì ông ½i.

-Tôi ðang nh¾ lÕi khúc sông vòng vèo tÕi RÕch Ba Rài, Cai L§y, hôm 29 tháng 9 vßà qua, nó phøc kích mình tÕi ðó. Nó chªt bµn mà mình cûng ê càng.

-À! Tr§n ðánh có ðång trên báo Ti«n Tuyªn, ông viªt lÕi mà.

-Ðúng. Ðó là nhi«u nét ð©p, nhi«u ði«u c¥n nói ra. Còn các ði«u không nên nói ra..

-Ông...

-Do ðó, ði sông, tôi sþ nh¤t sông u¯n khúc. LÕi sþ h½n nßã, là sông có b¶ núi cao. Nó · trên, mình · dß¾i. HÕ sách nó l¤y ðá lån xu¯ng mình cûng tiêu, hu¯ng h° nó ð£t mìn phøc kích.

Nghe t¾i ðó, Bác Sî Lai nhìn ra xung quanh. Quä nhiên ðoàn t¥u m¤y chøc chiªc cÑ u¯n khúc nhß muá r¯i. Và bên hæu ngÕn núi ðã b¡t ð¥u xây thành sát mé sông. Bác sî Lai nói:

-Thª ra mình ðang ði vào ð¤t ð¸ch, v¾i t¤t cä cái hi¬m nghèo, hÕ sách nh¤t phäi không ông?

-Ðúng nhßng ông ð×ng lo. Sôùng chªt có s¯. H½n nßã, nªu có b¸ t¤n công, các máy bay trñc thång s¨ làm nhi®m vø không y¬m.

Càng ði vào sâu, lòng sông càng h©p. Vách núi sát b¶ nß¾c, v¾i nhæng xác ng߶i b¸ d°n sát vào bên núi, có xác ðàn ông, ph¥n l¾n và cûng có ðàn bà và trë nhö. Nhìn nhæng tØ thi, Bác Sî Lai nhß có ý chùn lÕi. M£t ông lÕnh tanh. Lúc ¤y t× trên ðïnh tr¶i, m¤y chiªc L19 ðang thä cä r×ng truy«n ð½n xu¯ng. Các truy«n ð½n bay lao xao nhß lá r×ng. Mµt s¯ r½i vào lòng t¥u. Tôi nh£t lên, ð÷c :'' Thßa ð°ng bào. Ь loÕi tr× Vi®t Cµng ra khöi dân chúng, ðem lÕi an ninh cho ð°ng bào, Quân Lñc VNCH và Quân Lñc аng Minh ðang bao vây vùng Tam Giác S¡t. аng bào s¨ ðßþc di chuy¬n tÕm th¶i v« vùng an ninh. Sau khi thanh l÷c Vi®t Cµng ra khöi dân chúng, ð°ng bào s¨ ðßþc tái ð¸nh cß''.(2)

е 10 gi¶ trßa, ðoàn t¥u ðã t¾i Bªn Súc. N½i ðây , các chiªn ðînh üi bãi, m· cßä ð± bµ ð¬ nh§n dân xu¯ng t¥u. Ngoài t¤t cä anh em trong Ðoàn Tâm lý Chiªn Lßu еng thuµc Bµ Tß L®nh Häi Quân ra, tôi còn ðßþc anh em thüy thü ðoàn c½ hæu tång phái h² trþ. аng bào ðßþc ðßa xu¯ng t¥u, ng°i xªp hàng trong lòng t¥u. Ai có ð° n£ng, ho£c con nhö ð«u ðßþc các anh em Häi Quân vác, bª hµ. Các cø già ðßþc anh em dìu ði. Khi lòng t¥u ðã ch§t, t¥u tÕm rút ra, và cûng là lúc anh em Tâm Lý Chiªn phát cho h÷ m«n gi¤y và thñc ph¦m khô( C ration). Sau khi phân phát các ph¦m v§t này, các cán bµ Tâm Lý Chiªn, nói rõ cho ð°ng bào biªt møc ðích cuµc hành quân tÕi vùng Tam Giác S¡t là loÕi ð¸ch ra khöi dân...

Khi lòng t¥u ðã ð¥y, các cßä ð± bµ ðßþc kéo lên, và l¥n lßþt vào v¸ trí ð¬ ra v«. Dß¾i tr¶i nóng mênh mông, lòng sông nhß rµng h½n, và t¤t nhiên cänh v§t rõ h½n nhi«u. Vçn nhæng ðoàn trñc thång không y¬m bay qu¥n trên ð¥u. TÕi các khúc quanh nguy hi¬m, khä nghi, máy bay b¡n rocket xu¯ng, n± bùng. Khói bay m¸t mù . Và trên ðïnh núi, vçn có m¤y chiªc máy bay L19 thä r×ng truy«n ð½n xu¯ng. Và mi®t r×ng nào ðó không xa l¡m, tiªng bom dµi xu¯ng r«n rî. Hai bên b¶, lác ðác vçn có nhæng nhà ån lßu ðµng, do các máy bay Chinook câu t¾i, ð¬ cung c¤p bßã ån trßa cho lính MÛ. Hai bên mé sông xác ng߶i n±i lình bình. Có nhi«u xác bám vào mé cö. Theo lßþn sóng cuä t¥u, các xác cûng n± trôi lên xu¯ng và ßá ra nhæng làn máu tím ng¡t. Dân chúng ða s¯ là ðàn bà, ng߶i già và trë con ðßþc ng°i kín trong lòng t¥u. Có ông già ng°i giæ bát hß½ng, ðôi m¡t th¤t th¥n. Có nhæng em nhö ôm ch£t con gà vào trong lòng.

Ðoàn t¥u t¾i Bình Dß½ng, vào khoäng 4 gi¶ chi«u. Dân ðßþc thä lên b¶, có ðoàn Dân Sñ Vø cuä Quân Ðoàn ðón ðþi và hß¾ng dçn h÷ v« khu tÕm trú. H÷ ðßþc cung c¤p thñc ph¦m.

TÕi ðây h÷ lÕi ðßþc thanh l÷c mµt l¥n nßã. Trong khi ðó các thanh niên trai tráng ðã ðßþc ch· ði riêng b¢ng máy bay, và · mµt n½i riêng. Theo tin tÑc t× các cuµc h÷p hành quân, thì trong cuµc hành quân này, có r¤t nhi«u cán bµ cao c¤p cuä Vi®t Cµng b¸ b¡t, trong ðó có cac giáo sß Nga ngæ.

CÑ nhß thª , sáng ði s¾m, chi«u v«. Lµ trình vçn là con sông Sài Gòn nhi«u ðoÕn u¯n khúc r¤t ð©p, nhßng cûng r¤t hi¬m nguy. Vào ngày chót cuä công tác, dân ðã hªt. Tôi lang thang trong khu vñc Bªn Súc, thuµc ph¥n trách nhi®m cuä mµt ð½n v¸ Nh¦y Dù. TÕi ðây các v߶n tßþc, ða s¯ ðã ðßþc xe üi ð¤t loÕi l¾n, b¢ng lßÞi s¡t n¢m ngang, xe ði ðªn ðâu, v߶n tßþc phÆng t¾i ðó, k¬ cä nhæng chß¾ng ngÕi nhß nhà, cây c¯i ðü loÕi. M¤y mänh v߶n chu¯i, b¸ c¡t ðã m¤y ngày, các thân cûng cøt t× g¯c, nay các ð÷t chu¯i lÕi m÷c lên nhæng cu¯n lá non xanh óng ä, thÆng ðùng nhß nhæng cuµn nhung xanh. Tôi mu¯n ði xa h½n, nhßng các anh em Nh¦y Dù cän lÕi.. H÷ nói:'' Ðã c¥y nhß thª, mà ðêm ðêm tøi nó t× dß¾i h¥m mò lên còn b¡n tiä b÷n này. T¯i nào cûng thª''. Tôi có höi:'' Sao không ném lñu ðÕn xu¯ng cái cßä h¥m''. Anh em Nh¦y Dù c߶i,và ðßa cho tôi mµt trái lñu ðÕn khói. bäo:'' Thä xu¯ng cái h¯ này ði''. Tôi ðßa trái lñu ðÕn cho mµt ng߶i khác. Anh ta m· ch¯t, ném xu¯ng mµt mi®ng h¥m · g¥n g¯c cây ðã cøt. Tiªng n± ''øc'' trong ðó , r°i khói bay t¯c lên, t× mi®ng h¥m, t× g¯c tre, t× gißã ðám tiêu gißã sân... Anh bÕn Nh¦y Dù nhìn tôi c߶i: '' Фy h¥m nhß thª ð¤y. Фt thì r²ng, ån sâu vào lòng núi, tøi nó n¢m trong ðó còn lâu m¾i chªt ðói ðßþc...''

Trong khi ch¶ ðþi b¯c toán Dân Sñ Vø cuä Quân Ðoàn v«, tôi tÕt vào mµt cån nhà, n½i ðßþc dùng làm Trung Tâm Hành Quân Ti«n Phß½ng cuä ð½n v¸ Nh¦y Dù. Trung Tá H§u cho tôi hay:'' Còn m¤y tiªng nßã là d÷t, Häi Quân có mu¯n l¤y gì thì l¤y''. Tôi c߶i,'' Cäm ½n Trung Tá'', và ng°i ng¡m toàn th¬ cån nhà. Mµt cån nhà g² ba gian. Các cµt b¢ng loÕi g² quý, có l¨ là g² mít,th§t ð«u, bào r¤t thon. Các vân g² ð¯i nhau r¤t chïnh. Dß¾i m²i chân cµt có kê mµt miªng ðá xanh tròn. Các xà nhà cûng ð«u tåm t¡p. Уc bi®t là cái xà ngang trên cao nh¤t, có mµt hàng chæ nho. Ngang gißã nhà, có treo mµt cu¯n l¸ch t¥u, buµc b¢ng mµt sþi chï ngû s¡c. Quanh nhà là các cßä bÑc bàn, ða s¯ nay ðã ðßþc dán b¢ng các bÑc không änh. Nhæng m£t ruµng vuông nhö, giòng sông Sài Gòn u¯n khúc. Nhæng khu r×ng ð¥y ch¢ng ch¸t h¯ bom. Qua không änh cä khu Tam Giác S¡t hi®n ra, và tôi th¤y vòng ðai lßä ðÕn t× t× thu nhö lÕi, ðúng nhß kª hoÕch bao vây ð¬ lùng di®t mà tôi ðã ðßþc h÷c t§p trß¾c khi ði công tác. Tôi ra ngoài sân, nhìn xu¯ng mµt tri«n d¯c, dß¾i ðó là khúc sông Sài Gòn. B¶ bên kia qua m¤y ðám cö khô, m¤y con trâu x±ng ðàn t× m¤y hôm trß¾c, ðang nh¦n nha g£m cö, lâu lâu lÕi ngØng m£t lên nhìn tr¶i. Phía trái cån nhà chính là v߶n chu¯i ðã b¸ c¥y, ðÑt t§n g¯c. Sau nhà là mµt v߶n tiêu, Nhæng cây tiêu dñng cao, hình tháp, quä ch¢ng ch¸t. Gißã các hàng tiêu là nhæng l¯i ði mòn. Cu¯i v߶n tiêu là mµt nhà ngang, g°m chu°ng gà và n½i ð¬ các nông cø. — ð¤y, cái c¥y, cái bßà, cu¯c, xëng bßà bãi. Bên phäi cån nhà là mµt cái trái khá rµng. TÕi ðó d÷c theo s߶n nhà là cái c¯i giã gÕo. C¥n c¯i dài. C¯i ðá g¡n xu¯ng ðãt, bao quanh b¢ng b® xi mång. N½i cu¯i c¥n, ch² dùng ð¬ giã gÕo, ðã mòn, nhÇn. Và trên t߶ng, ngay ch² ng߶i ðÑng giã gÕo là hình các tài tØ cäi lß½ng. Änh Thanh Nga, Th¦m Thuý H¢ng dán bên cÕnh các bià báo Tªt, hình các cô gái mi«n Nam v¨ th§t ð©p, th§t h¤p dçn. Tôi nhìn th§t kÛ trên t߶ng, quanh các bÑc änh, còn có các câu th½ vøng v«, viªt b¢ng bút chì ho£c bút nguyên tØ. Mµt sþi dây th×ng, buµc thõng t× mái nhà xu¯ng, ngang t¥m tay, làm cái v¸n tay cho ng߶i giã gÕo. Cu¯i ðoÕn th×ng, cái ð¥u m¯i ðßþc tªt lÕi nhß mµt quä gång. Tôi c¥m thØ. Trái gång vßà khuôn trong lòng bàn tay. Tôi ðÑng thØ lên c¥n c¯i, h½i n£ng, nhßng c¥n c¯i vçn ðßa lên theo nh¸p chân ðÕp. Tôi bö nh© c¥n c¯i xu¯ng và nhìn ra ngoài sân. Mµt mänh sân cö không rµng l¡m. Ngay t× gi÷t tranh, có m¤y miªng gÕch t¥u, c¦n vào sân cö, dçn t¾i mµt mi®ng giªng. Tôi ðÑng lên, bß¾c theo các viên gÕch này. Giªng nß¾c nhö trong v¡t. Tôi nhìn xu¯ng giªng và th¤y hình mình · dß¾i xa thÆm ¤y. Và b²ng nhiên tôi h½i sþ. Tôi không dám nhìn lâu. tôi ng¦ng lên. Toàn thân tôi ðã ðÑng trong bóng mát cuä mµt cây na. Cây na nhö, cành th¤p, xoè che cä mi®ng giªng. Tôi n¡m vào mµt cành non, l¡c nh©, lá na rung rinh. Mµt vài chiªc lá r½i xu¯ng, chao chát. Mµt miªng väi ðö, có l¨ là quai nón cuä mµt cô gái, gi£t ph½i vào cành na. Qua l¾p lá na, tôi nhìn th¤y b¥u tr¶i xanh thÆm · trên cao. Và trên cành cao nh¤t cuä cây na, còn có cái chu°ng chim treo trên ðó. Chu°ng chim làm b¢ng các nan tre, cßä l°ng m· , ðung ðßa. Mµt miªng chu¯i nhö làm m°i ðã khô g¡n trong l°ng, cÕnh cái cóng nß¾c. Tôi b²ng b°i h°i nh¾ quá nhæng ngày còn bé · quê nhà. Nh¾ nhæng con chim xanh nhß m¥u lá, theo n¡ng hÕ t× dâu ðó bay v«....

Tôi nhìn lÕi xu¯ng giªng sâu. Mµt cái giây dài thòng xu¯ng. Tôi kéo lên mµt g¥u nß¾c mát, trong v¡t. Tôi rßä tay và ð± vào g¯c na. Chï mµt thoáng, nß¾c th¤m hªt vào lòng ð¤t. Mµt làn gió th±i t¾i. Cành na ðong ðßa nhß vui, nhß c߶i. N¡ng ðã cao. Ðoàn Dân Sñ Vø ðã v« t¾i, ðang rµn rã xu¯ng t¥u. Tôi và Trung Tá H§u ðÑng trß¾c cån nhà nhìn mµt lßþt quanh vùng. N½i ðây m§t khu b¤t khä xâm phÕm cuä Vi®t Cµng, nhßng chï cách Sài Gòn có m¤y gi¶ xe. Ban ðêm, t× ðây nhìn v« Sài Gòn rñc sáng. Trung Tá H§u nói l¾n:

-Xong hªt chßa? Ðoàn tham mßu cuä ông ðáp:

-Thßa r°i Trung Tá.

Chúng tôi læng thæng ði theo con lµ d÷c mé sông. L¯i ði dß¾i lá, mát. Ngay khi chúng tôi r¶i gót, mµt xe üi ðãt hÕng n£ng t× phiá sau ði t¾i. Mµt quân nhân MÛ c·i tr¥n, m£c áo giáp c¥m lái. Tiªng máy xe rú lên, chiªc xe t× t× tiªn t¾i g¥m g×. v߶n tiêu ð± rÕp xu¯ng. Tiªng m¤y cái sào dñng làm n÷c tiêu kêu l¯p ð¯p. Cái nhà sau ð± øp. Cày bßà gçy vøn. Sau ðó, chiªc xe quay lÕi, ðßa cái lßÞi s¡t sáng loáng tiªn t¾i cån nhà. Tiªng máy xe g¥m lên và chï mµt kh¡c, cån nhà xinh ð©p kia ð± xu¯ng, gãy s§p. Mái ngói ð± xu¯ng ào ào, bøi bay m¸t mù. T× sân nhà, m¤y cái cµt nhà bung ra, r°i lån , lån lån uà xu¯ng tri«n d¯c. Có cái vß¾ng · mµt bøi cây. Có cái r½i tòm xu¯ng m£t sông. Con sông Sài Gòn o¢n oÕi · dß¾i ¤y. Tôi m· ch×ng m¡t mà nhß không th¬ tin ðßþc · m¡t mình. Tôi nhìn lÕi v¸ trí cån nhà, gi¶ ðã phÆng l£ng, tr¯ng không. Cä cái n«n ð¤t cûng ðßþc üi cho b¢ng.

Chiªc xe üi quay qua, quay lÕi, mµt ch¯c cä mµt khu vñc chï là mµt mänh ðãt loang l·, hoang tàn. Tôi døi m¡t cho khöi cay, vì bøi. Cây na còn ðó, cây na bé quá, hi«n lành quá, nên ðßþc bö sót. Cây na vçn xoà nhæng cành lá xinh che l¤y mi®ng cái giªng nhö.

Tôi xu¯ng t¥u tr· v«. Cây na cuä Bªn Súc, Bình Dß½ng, hay cây na nào ðó cuä tu±i nhö ð«u ðã hoà lçn trong trí nh¾ tôi. Tôi d¢n lòng l¡m ð¬ tránh nhæng tiªng th· dài. Và trong tôi gþi lên mµt câu th½ nhö:

GØi r×ng mµt g¯c cây na.
C¯ xanh tß½i nhé, can qua s¨ tàn...

Trên ð߶ng v«, m¤y chiªc t¥u nhö ði ð¥u b¸ b¡n, cä ðoàn t¥u d×ng lÕi. trñc thång v¥n vû xä hoä ti­n xu¯ng hai bên sông. hoä ti­n n± th§t g¥n, ðãt, lá, khói mù m¸t. trên h® th¯ng âm thoÕi chï huy cuä ðoàn t¥u hoÕt ðµng ði«u hoà, bình tînh. T× chiªc ti¬u giáp b¸ b¡n b¢ng B40, g÷i v«:

-Báo cáo th¦m quy«n. Tøi tôi b¸ b¡n. Mµt b¸ thß½ng nh©. Vö t¥u b¸ thüng trên m£t nß¾c

-Có tr· ngÕi gì không?

-Không, vçn di chuy¬n an toàn.

-Báo cáo tiªp.

-Tøi em phän pháo tÑc thì, và üi bãi truy kích..

-Tiªp.

-B¡t ðßþc mµt thanh niên b¸ thß½ng và t¸ch thu ðßþc cây B40.

-Tiªp.

-Toán bµ binh ðang ð± bµ løc soát...

Báo cáo t¾i ðó, thì tiªng máy b²ng ngßng và có nhæng tiªng n± v÷ng lÕi t× máy PRC25. M÷i ng߶i bi¬u lµ lo âu, nhßng chï ðµ m¤y phút sau, tiªng máy lÕi g÷i v«:

-Báo cáo th¦m quy«n.

-Tiªp.

-Toán bµ binh løc d÷c theo hai bên bøi r§m ven sông, b¡t thêm ðßþc mµt s¯ Vi®t Cµng.

-Tiªp.

-Ðang tiªp tøc truy kích

-Ðem tên Vi®t Cµng t¾i trình di®n tôi .

-Nghe.

е nßä gi¶ sau, chiªc ti¬u giáp ghé lÕi, c£p vào chiªc soái ðînh. Tên Vi®t Cµng b¸ còng, m£t non cho©t. H¡n b¸ thß½ng · tay, ðã ðßþc bång bó tÕm. Tang v§t ðem theo là mµt kh¦u B40, và còn mµt trái ðÕn chßa b¡n. H¡n m£c qu¥n ðùi ðen, áo bà ba. Bên hông ðeo mµt túi ni lông nhö, b÷c kín mµt gói c½m khô. Tên này ðßþc dçn lên t¥u, cho ng°i mµt góc trong phòng Hành Quân. Mµt sî quan Ban 2 ðßþc chï th¸ l¤y cung và khai thác tÑc kh¡c. Höi gì, tên này cûng khai:'' DÕ em không biªt.''

Løc quanh lßng h¡n, còn có mµt khúc ¯ng ni lông nhö, dài ðµ mµt mét,. Dù không höi ai cûng biªt ðó là ¯ng th·, ð¬ khi khai hoä xong l£n xu¯ng nß¾c, ''n¢m mà'' ng§m ¯ng ni lông thò lên m£t nß¾c, th·. Nß¾c ðøc n¢m sát b¶, nh¶ lá cây che l¤p là qua m¡t ðßþc toán lính løc soát cuä ta.

Lúc này tr¶i ðã v« chi«u , d÷c theo b¶ sông, các toán quân nhân MÛ lÕi l¥n lßþt s¡p hàng ði lãnh ð° ån chi«u tÕi các nhà hàng lßu ðµng, do máy bay Chinook câu thÆng t× HÕm еi 7 vào. Tôi l¤y cái bi ðông nß¾c, u¯ng mµt ngøm r°i ði xu¯ng lòng t¥u. N½i ðây, nhæng ng߶i dân cu¯i cùng cüa cuµc hành quân ðßþc d°n lÕi tr· v« Bình Dß½ng. M÷i ng߶i ng°i ü rû. tôi chú ý ðªn mµt ông già, tóc ðã bÕc, ng°i ôm khß khß mµt bài v¸, m¡t ng½ ngác th¤t th¥n. Ông nhìn tôi, nhß sþ tôi ra l®nh vÑt ''bäo v§t'' cuä ông ði. Tôi lÕi g¥n, v² lên vai ông già. nói nhö:'' Bác ð×ng sþ.'' Trong bßã ån t¯i tÕi nhà hàng BÕch Тng · mé sông, ngay trß¾c dinh Tình Trß·ng có ðâøy ðü các ð½n v¸ trß·ng cuä các ð½n v¸ ðã tham dñ cuµc hành quân này, Trung Tá Lý Tòng Bá, Tình Trß·ng Bình Dß½ng ðã nói m¤y l¶i bày tö sñ cäm ½n '' Các ð½n v¸ bÕn ðã ðªn ðây ð¬ phá tan sào huy®t ð¸ch, m· ð¥u cho công cuµc lùng ð¸ch · Tïnh này.. Ông cûng ðÕi di®n cho Trung Tß¾ng Lê Nguyên Khang, Tß L®nh Quân Ðoàn I I I, bày tö sñ hài lòng v« sñ hþp tác hång say và khéo léo cuä t¤t cä các quân nhân các c¤p tham dñ cuµc hành quân và hßá s¨ tß·ng thß·ng cho các quân nhân xu¤t s¡c theo ð« ngh¸ cuä các ð½n v¸ trß·ng..

Tr¶i còn sáng, toán Tâm Lý Chiªn Dân sñ Vø Häi Quân cuà chúng tôi lên xe v« lÕi Sài Gòn. Chï sau ðµ mµt gi¶, chúng tôi v« ðªn n½i. Con sông Sài Gòn trß¾c m£t. Các chiªn hÕm xám ng¡t ð§u kín mµt bên sông. Bên kia b¶ là Thü Thiêm, nhæng r£ng b¥n ðen thäm. Dòng sông Sài Gòn chäy hi«n hoà , ðøc ng¥u, tôi liên tß·ng ðªn nhæng xác chªt d§t d¶ m¾i ðây theo ðþt sóng tràn lên hai bên mé nß¾c. chính con sông này mà có xa l¡m ðâu.. Tãt cä ðã hoang tàn. Chï còn mµt g¯c cây na.

Nh§n ð¸nh v« cuµc hành quân này, ð¯i phß½ng ðã ghi lÕi trong cu¯n sách ðã dçn nguyên vån nhß sau, trang 150:" Cuµc chiªn ðã di­n rar¤t ác li®t, gây cho ta nhæng khó khån và t±n th¤t: mµt s¯ sinh lñc b¸ tiêu hao, nhi«u c½ s· h§u c¥n b¸ thi®t hÕi, kª hoÕch v§n chuy¬n t×ng n½i,t×ng lúc b¸ gián ðoÕn, nhi«u cån cÑ bàn ðÕp b¸ phá, mµt s¯ dân b¸ xúc ði v« vùng k«m k©p..."

Nhß thª, ðÑng v« c½ s· v§t ch¤t mà xét, qüa cuµc hành quân ¤y r¤t th¡ng lþi, ðã phá tan sào huy®t cüa ð¯i phß½ng. Nªu các cuµc hành quân to l¾n và dûng mãnh nhß v§y, liên tøc tiªp di­n · t¤t cä các n½i khác trên toàn th¬ lãnh th± Vi®t Nam, sau ðó ðúng nhß nµi dung t¤m truy«n ð½n ðã giäi, Quân Lñc VNCH và аng Minh s¨ tái ð¸nh cß cho t¤t cä ð°ng bào... thì tuy có ðau ð¾n, nhßng chúng ta, quân dân VNCH còn có th¬ ch¤p nh§n ðßþc. Nhßng trên thñc tª thì không. Lúc ¤y, là mµt quân nhân c¤p nhö, v¾i mµt cái nhìn trñc tiªp và cø th¬, ng߶i viªt th¤y tµi nghi®p cho ng߶i Vi®t Nam quá. Dân, tµi nghi®p ðã ðành, cä ðªn nhæng ng߶i lính, nhß ng߶i viªt, ði giúp dân, cûng th¤y mình ðau ð¾n quá. Trß¾c m¡t ng߶i dân, h÷ chï th¤y ðây là mµt cuµc chiªn cüa ng߶i MÛ. Chính ng߶i lính MÛ, t× n½i nào xa l¡c, gi¯ng h®t nhß quân ðµi Pháp trß¾c kia, ðã ðªn ðây b¡n phá, và üi sÕch, phá sÕch xóm làng cüa h÷. Ng߶i lính VNCH, trß¾c m£t ng߶i dân chï là mµt thÑ phø lñc quân. Giæa ðôi m¡t dân và lính nhìn nhau, ð¥y ngh©n ngào.

Ng߶i lính ðã ð÷c cho ð°ng bào nghe v« t¤m truy«n ð½n kia, ðã ân c¥n giúp ðÞ h÷, nhßng quä giæa dân và lính có quá nhi«u xa cách. Ng߶i lính dù có tª nh¸, ân c¥n giúp dân bao nhiêu, làm sao so sánh ðßþc cänh hoang tàn ngút ngàn, t¤t cä nhà cØa, xóm làng thân yêu cüa h÷, gi¶ chï là mµt vùng ð± nát, hoang tàn. Xóm làng ðang tr· thành r×ng v¾i ð¥y lØa ðÕn.

Sau ðó không lâu, t× nåm 1968 tr· ði, trên di­n ðàn báo chí, ng߶i ta chï nói v« cuµc hµi ðàm Paris. Cûng t× ðó quân ðµi MÛ rút ði t× t×, bö lÕi cho QLVNCH mµt c½ ð° ðúng là hoang tàn ð± nát. Ng߶i lính MÛ lúc trß¾cði hành quân nhß ði picnic, ån nhæng bæa c½m nóng t× Ð® Th¤t HÕm еi ðßþc máy bay ch· vào. Vi®c tiªp tª thì th×a mÑa, tràn ra cä các khu chþ ðen kh¡p nß¾c. Quân ðµi VNCH , tuy không ðßþc th×a mÑa nhß quân MÛ, nhßng ðÕn b¡n thä dàn. C¥n khai quang hai bên thüy trình, r×ng r§m, máy bay t¾i thä thu¯c tÑc thì. Phi pháo, g÷i là có B 52 träi thäm, rung chuy¬n cä r×ng. Sau khi MÛ rút, súng ðÕn thiªu th¯n, phß½ng ti®n truy«n tin, di chuy¬n m²i lúc mµt eo h©p. Và T±ng Th¯ng Thi®u ðã phäi chính thÑc kêu g÷i " Chúng ta chiªn ð¤u theo cách con nhà nghèo... "

Trong khi ðó ð¯i phß½ng vçn th×a mÑa tiªp li®u. Tiªp li®u t× phía các nß¾c " Xã Hµi Chü Nghîa anh em" cüa h÷, và cø th¬ và g¥n gûi là t× ng߶i dân kh¡p các nëo nông thôn. Ng߶i dân nªu có tin vào các truy«n ð½n mµt th¶i t× máy bay räi xu¯ng nhi«u nhß lá r×ng, gi¶ ð÷c lÕi, chï th¤y ðau ð¾n và u¤t h§n. Ng߶i lính VNCH, nªu có ng߶i dân nào ðßa t¶ truy«n ð½n cû ra trß¾c m£t höi, ta biªt trä l¶i thª nào. T¤t cä chï còn là ngÞ ngàng và u¤t h§n. Ng߶i MÛ, tùy theo giai ðoÕn ðã ° Õt ðªn, d©p t¤t cä m÷i tr· ngÕi mà ðªn ðây. Khi giai ðoÕn khác b¡t ð¥u, h÷ lÕi ào Õt ra ði. Trên ð¤t nß¾c Vi®t Nam, trong th¶i gian cuµc chiªnkh¯c li®t ¤y di­n ra, ðã có bao nhiêu cuµc hành quân nhß thª, nhß vùng Tam Giác S¡t! Nhæng ð°n bót cüa QLVNCH m²i lúc mµt thêm u u¤t äm ðÕm, bi thß½ng và ð¥y thiªu th¯n. Ta yªu cä hai m£t vû khí và lòng dân. Nghî lÕi thì t× lúc cuµc chiªn dûng mãnh dß¾i höa lñc cüa quân ðµi MÛ, cûng chính là kh·i ði¬m cüa n²i thua ðau sau này. Xin hãy mßþn m¤y câu th½ cüa Tô Thùy Yên mô tä v« s¯ ph§n ng߶i lính VNCH trß¾c khi mùa kh± nÕn 1975 ùa t¾i:

Gi£c ðánh l¾n -mùa mßa ðã t¾i
Mùa mßa nhß mµt tr§n mßa li«n
Châu th± mang mang tr¶i nß¾c sát
H°n ch×ng hiu h¡t n²i cô ð½n
Tiªp tª khó-ðôi l¥n phäi løc
Trên ng߶i bÕn gøc ðÕn mß½i viên
Di tän khó- sâu dòi lúc nhúc
Trong vªt thß½ng ng߶i bÕn nín rên.

(Qua Sông)

Không biªt ng߶i ð÷c nghî gì, các bÕn tôi mµt th¶i xä thân cho cuµc chiªn nghî gì. Riêng tôi, tôi không còn nß¾c m¡t ð¬ nhö xu¯ng cho cuµc chiªn, cho thân ph§n cüa dân tµc mình