Sñ tranh ch¤p v« chü quy«n cüa các ðäo Hoàng Sa và Tr߶ng Sa ðã ðßþc các sØ gia và các nhà nghiên cÑu v« th«m løc ð¸a trình bày r¤t nhi«u. G¥n ðây nhÑt là trong cu¯n иa lý Bi¬n Ðông cüa Häi Quân Trung Tá Vû Hæu San, mµt công trình nghiên cÑu tï mï, ðã sßu t§p nhæng tài li®u ð¬ chÑng minh chü quy«n Vi®t Nam không nhæng v« các hoÕt ðµng ð¬ xác nh§n chü quy«n cüa qu¯c gia mà còn phân tích tï mï v« các dæ ki®n ð¸a ch¤t, thäo mµc và khí tßþng ð¬ minh xác là nhæng häi ðäo trong vùng Hoàng - Tr߶ng Sa ðã ðßþc t± tiên chúng ta ð£t chân t¾i ð£t bia miªu và trong quá khÑ g¥n ðây Vi®t Nam Cµng Hòa ðã tiªp tøc tham dñ các hoÕt ðông khí tßþng trên bình di®n qu¯c tª.

Khi chính phü bäo hµ Ðông Dß½ng cüa ng߶i Pháp vào nåm 1933 ðã ra ngh¸ ð¸nh sát nh§p hành chánh các qu¥n ðäo Hoàng Sa và Tr߶ng Sa vào các tïnh ven bi¬n thì chï có duy nhÑt Nh§t bän phän kháng mà thôi và cûng chï phän kháng l¤y l® và ng߶i Pháp vçn tiªp tøc thi hành ngh¸ ð¸nh ðã ban b¯ trong công báo Pháp. Ngay cä ng߶i Anh, nhæng nhà hàng häi cüa h÷ ðã khám phá th¤y các ðäo vùng Tr߶ng Sa, nhßng khi Vi®t Nam, Pháp và Tây Ban Nha ký hi®p ß¾c bäo hµ vào nåm 1862 thì h÷ ðã không phän Ñng gì.

Sñ chiªm ðóng quân sñ cüa Ðài Loan trên ðäo Thái Bình, cüa Phi Lu§t Tân trên ðäo LoÕi Ta, cüa Trung Hoa Dân Qu¯c trên ðäo Phú Lâm cñc b¡c cüa qu¥n ðäo Hoàng Sa chï vì ng߶i Pháp, trong cuµc chiªn tranh Ðông Dß½ng ðã phäi ðß½ng ðàu ng£t nghèo v¾i các cuµc hành quân täo thanh cûng nhß phòng thü trong ð¤t li«n nên chï có th¬ d£t quân trú phòng trên ðäo Hoàng Sa mà thôi b¢ng khoäng mµt trung ðµi Lê dß½ng và ðã bö ngö các ðäo quan tr÷ng khác. Уc bi®t là ðäo Thái Bình cüa qu¥n ðäo Tr߶ng Sa dã b¸ quân ðµi Nh§t cßÞng chiªm trong ð® nh¸ thª chiªn. Khi quân Nh§t ð¥u hàng thì Trung Hoa Dân Qu¯c chï có nhi®m vø giäi gi¾i quân ðµi Nh§t nhßng h÷ ðã lþi døng tình thª b¯i r¯i lúc b¤y gi¶ cüa ng߶i Pháp ð¬ chiªm cÑ luôn, cùng v¾i ðäo Phú Lâm cüa qu¥n ðäo Hoàng Sa. Riêng v« ðäo Phú Lâm thì khi ðó chiªn tranh qu¯c - cµng ðªn th¶i kÏ g¥n kªt thúc tÕi løc ð¸a, khiªn Trung Hoa Dân Qu¯c ðã buµc phäi bö ngö mµt th¶i gian và Trung Cµng ðã l¤n chiªm vào giæa th§p niên 50.

Vào khoäng th¶i gian này thì Häi Quân Vi®t Nam Cµng Hòa còn ðang · trong th¶i kÏ phát tri¬n mÕnh, vä lÕi Häi Quân còn phäi tham dñ các cuµc hành quân bình ð¸nh cüa chính phü trong sông ngòi cûng nhß ngoài ven bi¬n nên các hoÕt ðµng ngoài bi¬n kh½i chï ðßþc hÕn chª trong công cuµc tiªp tøc y¬m trþ sñ hi®n di®n uqân sñ trên ðäo Hoàng Sa khi quân Pháp rút khöi Vi®t Nam và dñng bia ð¬ khÆng ð¸nh chü quy«n qu¯c gia trên ðäo, ðÕi di®n cho qu¥n ðäo Tr߶ng Sa là ðäo tr߶ng Sa (Spratly) mà thôi. H½n næa, ðäo Phú Lâm lÕi n¢m quá sát vî tuyªn 17 nên còn n¢m trong khu vñc phi quân sñ theo hi®p ðinh Ba Lê nåm 1954 mà chính phü Vi®t Nam Cµng tuy không công nh§n nhßng vào lúc này vçn mu¯n không vi phÕm.

Cho ðªn khi kÛ thu§t khai thác v« d¥u höa ngoài kh½i ðßþc tiªn tri¬n thì v¤n ð« th«m løc ð¸a ðßþc ð£t ra, và chü quy«n cüa các qu¯c gia trên các häi ðäo ðßþc chú tr÷ng nhi«u h½n. Trong kÏ hµi thäo v« bän ð° khu vñc cüa Liên Hi®p Qu¯c cho Á Châu và Vi­n Ðông l¥n thÑ sáu (Sixth United Nations Regional Cartographic Conference For Asia And The Far East) h÷p tÕi Teheran, thü ðô Ba Tß vào tháng 10 nåm 1970 và kéo dài mµt tháng, trong ðó có các phái ðoàn cüa các nß¾c Ðông Nam Á nhß Trung Hoa Dân Qu¯c (Ðài Loan), Nh§t Bän, Mã Lai, Nam Dß½ng, Phi Lu§t Tân, Thái Lan vân vân tham dñ, Phái ðoàn Vi®t Nam do ÐÕi Tá Ðoàn Vån Ki®t (Løc Quân) Giám ð¯c Nha иa Dß qu¯c gia, trñc thuµc Bµ Qu¯c phòng, hß¾ng dçn trong ðó có mµt v¸ kÛ sß ð¸a dß và tôi tham dñ. Trong m¤y ngày ð¥u cüa cuµc hµi thäo, phái ðoàn Trung Hoa Dân Qu¯c (Ðài Loan, do mµt v¸ tß¾ng 3 sao løc quân c¥m ð¥u) ðµt nhiên nêu v¤n ð« chü quy«n trên các qu¥n ðäo Hoàng Sa và Tr߶ng Sa khi phát tri¬n trong hµi tr߶ng.

Vào th¶i gian này thì tÕi Bµ Tß L®nh Häi Quân ðã có thành l§p t× lâu Phòng Nghiên cÑu hay Phòng 5, và phòng này ðã thu th§p ðßþc nhi«u tài li®u l¸ch sØ cûng nhß pháp lý v« chü quy«n cüa qu¯c gia Vi®t Nam trên các qu¥n ðäo Hoàng Sa và Tr߶ng Sa. Nhßng vì ðây là mµt cuµc hµi thäo có tính cách hþp tác kÛ thu§t do Liên Hi®p Qu¯c t± chÑc, nên tôi ð« ngh¸ ngay v¾i ÐÕi Tá Trß·ng phái ðoàn là phái ðoàn Vi®t Nam s¨ thäo lu§n v¾i các phái ðoàn Ðông Nam Á khác ð¬ ðßþc sñ üng hµ cüa h÷ h¥u phát bi¬u ý kiªn lên hµi tr߶ng là không ð£t v¤n ð« chü quy«n qu¯c gia trong cuµc hµi thäo n£ng v« kÛ thu§t ð° bän này. Sau ðó thì phái ðoàn Trung Hoa Dân Qu¯c ðã không phän ð¯i hay nêu thêm gì khác. Cûng c¥n ghi thêm · ðây là sau kÏ hµi thäo tÕi Teheran Ba Tß, phái ðoàn tham dñ các cuµc hµi thäo kª tiªp ð«u ðßþc Bµ Tß L®nh Häi Quân ð« cØ sî quan xung vào phái ðoàn. Vi®c nêu chü quy«n trên các häi ðäo Hoàng và Tr߶ng Sa cüa Trung Hoa Dân Qu¯c (Ðài Loan) trong mµt cuµc hµi thäo kÛ thu§t cüa Liên Hi®p Qu¯c ðã là mµt chï d¤u cüa mµt khúc quanh v« tranh ch¤p v« chü quy«n các häi ðäo, các sñ ð¯i ð¥u s¨ không chï còn n¢m trong phÕm vi tuyên cáo và phän ð¯i l¤y l® v« ngoÕi giao næa nhß các qu¯c gia trong vùng ðã t×ng làm trß¾c ðây. Lý do quan tr÷ng nhÑt là vi®c thåm dò các mö d¥u höa t× nåm 1969 ðªn nåm 1971 cüa Vi®t Nam cµng hòa ngoài kh½i Vûng Tàu và Côn S½n ðã làm cho các lân bang chú ý k¬ cä Trung Công và Cµng sän mi«n B¡c. Chúng ta còn nh¾ là trong khoäng th¶i gian này, T±ng Th¯ng Vi®t Nam Cµng Hòa ðã ra t§n mµt trong các dàn khoan ð¬ châm lØa ð¯t h½i d¥u khánh thành sñ thành công v« công cuµc tìm kiªm v¾i mµt træ lßþng d¥u ðáng k¬ do mµt công ty khäo sát ð¸a ch¤t Huê KÏ tÕi Houston ðäm trách trong mµt vùng khoäng 4 ngàn häi lý vuông.

K¬ t× tháng chÕp nåm 1971 thì Vi®t Nam Cµng Hòa ðã ð£t ra v¤n ð« chia khu vñc ð£c nhßþng ðã hoàn t¤t, nhßng mãi ðªn tháng 7 nåm 1973 vi®c nhßþng quy«n khai thác m¾i ðßþc công b¯. Vi®c ch§m tr­ này là do nhu c¥u chính tr¸ cüa th¶i ði¬m này mà chính phü Huê KÏ ðã kh¦n khoän yêu c¥u Vi®t Nam Cµng Hòa trì hoãn vì vào lúc ðó phong trào phän chiªn ðang lên cao và h÷ ðã chúi mûi dùi vào các hoÕt ðµng cüa các t± hþp liên qu¯c d¥u höa tÕi Vi®t Nam và Cam B¯t. Mµt ph¥n quan tr÷ng næa là qu¯c hµi Huê KÏ ðã lßu ý ðªn th«m løc ð¸a vùng Ðông Nam Á vì v¤n ð« này có liên h® t¾i chính quy«n cüa Huê KÏ tÕi vùng này. Do ðó vào các nåm 1970-71 vi®c thåm dò mö d¥u ít ðßþc quäng bá ð¬ làm d¸u b¾t phong trào phän chiªn tÕi nµi ð¸a Huê KÏ cûng nhß không làm phß½ng hÕi t¾i hòa ðàm Ba Lê. Cµng sän B¡c Vi®t cûng biªt ðßþc các dñ ð¸nh cüa Vi®t Nam Cµng Hòa v« vi®c ð£c nhßþng nhßng mãi t¾i tháng 6 nåm 1971 m¾i lên tiªng phän ð¯i. Ðß½ng nhiên là Trung Cµng cûng ðã theo dõi các tiªn tri¬n v« thåm dò trong lòng bi¬n và chú tâm nhi«u v« các træ lßþng d¥u höa ðáng khích l® trong vùng Bi¬n Ðông.

Song song v¾i vi®c thåm dò d¥u höa là công cuµc thñc hi®n ð£t quân trú phòng trên các ðäo còn bö tr¯ng thuµc qu¥n ðäo Tr߶ng Sa do chính Häi Quân Vi®t Nam Cµng Hòa chü trß½ng và n¡m ph¥n chü ðµngv« m÷i công tác. Công cuµc thñc hi®n này là kªt quä cüa mµt cuµc thao dßþt hÕm ðµi vào ð¥u mùa hè nåm 1973 do Bµ Tß L®nh HÕm еi lúc b¤y gi¶ là HQ ÐÕi Tá Nguy­n Xuân S½n ð« xß¾ng v¾i sñ ch¤p thu§n cüa Bµ Tß L®nh Häi Quân. Tôi v¾i chÑc vø là Chï huy trß·ng Häi ðµi 3 (Häi ðµi tu¥n dß½ng) ðã ðßþc Tß L®nh HÕm еi trao phó trách nhi®m t± chÑc lñc lßþng và ð£t kª hoÕch thao dßþt cûng nhß chß½ng trình thám sát các häi ðäo. Sau khi hòa ðàm Ba Lê ðßþc ký kªt, thì HÕm ðµi b¤y gi¶ m¾i có ðßþc mµt s¯ chiªn hÕm tÕm ränh tay v¾i công tác tu¥n dß½ng, cho nên thành ph¥n cüa häi ðµi ð£c nhi®m ðã g°m các chiªn hÕm khi¬n døng ho£c tÕm hoãn bi®t phái cho Bµ Tß L®nh Hành Quân Bi¬n, trong công tác tu¥n phòng c§n và vi­n duyên. Vào nhæng nåm chiªn tranh sôi ðµng thì các chiªn hÕm l¾n hay nhö không thuµc loÕi chuyên ch· ð«u phäi thay phiên nhau tham dñ công tác tu¥n dß½ng hay tu¥n duyên ho£c ðäm trách mµt vài nhi®m vø y¬m trþ häi pháo tùy theo nhu c¥u trong vùng công tác. B·i v§y sñ hoÕt ðµng cüa các chiªn hÕm theo t×ng phân ðoàn hay häi ðoàn ít khi ðßþc tñc hi®n và có th¬ nói là g¥n nhß không có, và nªu có thì th¶i gian hoÕt ðµng r¤t hÕn h©p. Cûng c¥n lÕm bàn thêm tÕi ðây là cuµc chiªn tranh ti­u tr× cµng sän trong nµi ð¸a ðã phäi c¥n sñ tham dñ cüa các ð½n v¸ Häi Quân r¤t nhi«u vì h® th¯ng sông ngòi và kinh rÕch t× CØa Vi®t vào Mi«n Nam qua mûi Cà Mâu cho ðªn Kinh Vînh Tª chÕy d÷c theo biên gi¾i Miên Vi®t t× Hà Tiên cho t¾i Châu Яc.

Thành ph¥n cüa Häi еi d£c nhi®m thao dßþt g°m có: 1 Khu trøc hÕm, 3 Tu¥n dß½ng hÕm, 1 Trþ chiªn hÕm, 2 C½ xßÞng hÕm. C½ xß·ng hÕm HQ 802 (HÕm trß·ng HQ Trung Tá Vû Qu¯c Công) là soái hÕm cüa cuµc thao dßþt. HQ 801 có ch· theo sinh viên Sî quan cüa Trung Tâm Hu¤n Luy®n Häi Quân Nha Trang và mµt v¸ HÕm trß·ng ðßþc tång phái trên chiªn hÕm này ð¬ hu¤n luy®n v« tiªp tª ngoài kh½i, vì v§y cuµc thao dßþt còn là mµt môi tr߶ng hu¤n ly®n trên ðÕi dß½ng cho các sî quan Häi Quân tß½ng lai.

Häi ðµi ð£c nhi®m thao dßþt r¶i quân cäng Sàigòn trñc chï ðäo Tr߶ng Sa và t¾i ðäo vào mµt bu±i sáng. Th¶i tiªt vào ð¥u mùa hè ðã b¡t ð¥u nóng nên cuµc ð± bµ lên ðäo ðßþc thñc hi®n th§t s¾m vì ðäo không có cây tß½ng ð¯i l¾n khä dî có th¬ cho bóng mát ð¬ trú n¡ng. Công tác trên ðäo g°m có dñng c¶ qu¯c gia và xây c¤t mµt t¤m bia vì t¤m bi cû ðã không còn th¤y, có th¬ là ðã b¸ các ngß phü cüa các qu¯c gia lân bang khi d×ng chân trên ðäo ðã phá vÞ.

Sau khi ð± bµ lên ðäo Tr߶ng Sa, häi ðµi thao dßþt trñc chï ðäo Thái Bình, Nam Yªt (phía nam ðäo Thái Bình) và ðäo S½n Ca (ðông Thái Bình). Ði qua ðäo Nam Yªt và S½n Ca Häi ðµi thao dßþt chï quan sát ðäo chÑ không ð± bµ và sau ðó t¤t cä các chiªn hÕm ðã bö neo phía nam ðäo Thái Bình. quân trú phòng cüa Ðài Loan trên ðäo ðã phäi ð£t trong nhi®m s· tác chiªn, nhßng sau ðó h÷ nh§n th¤y qu¯c kÏ Vi®t Nam Cµng Hòa nên có th¬ h÷ ðã an tâm. Häi ðµi ðã liên lÕc b¢ng quang hi®u ð¬ xin thåm viªng xã giao trên ðäo và ðßþc sñ ð°ng ý. Phía ðoàn do Tß L®nh HÕm еi hß¾ng dçn ðã lên ðäo vào khoäng g¥n trßa và ðã ðßþc ÐÕi Tá Thüy Quân Løc Chiªn Chï huy trß·ng quân trú phòng tiªp ðón trong phòng khách cüa Bµ Chï Huy và không có cuµc ði thåm viªng trên häi ðäo có th¬ vì lý do bäo m§t cüa h÷.

Sau khi Thái Bình, Nam Yªt và S½n Ca, Häi ðµi trñc chï phía b¡c hß¾ng v« hai ðäo Song TØ Ðông và Song TØ Tây và ghé qua quan sát ðäo LoÕi Ta. Ðäo LoÕi Ta lúc ðó ðã do quân ðµi Phi Lu§t Tân trú ðóng, và mµt chòi canh ð½n s½ có th¬ ðßþc quan sát d­ dàng t× bên ngoài. Hai ðäo Song TØ Ðông và Tây tuy nhö nhßng r¤t g¥n nhau và có mµt s¯ cây l¾n có th¬ cho bóng mát.

Cuµc thao dßþt kéo dài khoäng 1 tu¥n l­, trong su¯t các häi trình t× ðäo này t¾i ðäo khác, các chiªn hÕm tham dñ ðã thñc t§p m÷i phß½ng ti®n truy«n tin t× hi®u kÏ cho ðªn vô tuyªn âm thoÕi, thñc t§p các chiªn thª phòng không cho ðªn ch¯ng ti«m thüy ðînh, hµ t¯ng và tiªp tª ngoài kh½i.

Sau cuµc thao dßþt, v¸ Tß L®nh HÕm еi và tôi liên lÕc ch£t ch¨ v¾i Chánh Võ phòng Phü Thü Tß¾ng ð¬ xin cho hai chúng tôi ðßþc trình b¥y v« qu¥n ðäo Tr߶ng Sa. Sau khoäng mµt tu¥n l­ thì l¶i thïnh c¥u cüa chúng tôi ðßþc ch¤p thu§n. Hai chúng tôi và mµt v¸ HÕ Sî quan (Thßþng Sî VC Nguy­n MÕnh Hß·ng) thuµc phòng hành quân Häi ðµi 3 ðã ðªn Phü Thü Tß¾ng v¾i ð¥y ðü s½ ð° và kính chiªu ð¬ thuyªt trình trong mµt bu±i hµi cüa Hµi ð°ng nµi các do chính Thü Tß¾ng chính phü ÐÕi Tß¾ng Tr¥n Thi®n Khiêm chü t÷a và ðông ðäo các v¸ bµ trß·ng. Ph¥n thuyªt trình là ph¥n m· ð¥u cüa bu±i hµi vào khoäng 9 gi¶ sáng. Tß L®nh HÕm еi, sau ph¥n trình b¥y chi tiªt ð¸a lý cüa các häi ðäo cûng nhß sñ chiªm ðóng ðã lâu ngày cüa Trung Hoa Dân Qu¯c và Phi Lu§t Tân, ðã mÕnh m¨ ð« ngh¸ Vi®t Nam Cµng Hòa phäi có sñ hi®n di®n quân sñ trên ðäo thuµc qu¥n ðäo Tr߶ng Sa nhß: Nam Yªt, Tr߶ng Sa (Spratly) Song TØ Ðông và Song TØ Tây v.v... Ы ngh¸ cüa Häi Quân ðã ðßþc toàn th¬ nµi các tán ð°ng ngay mà không có th¡c m¡c nào ðßþc ðßa ra thêm ð¬ bàn cãi. Sau ph¥n trình b¥y phái ðoàn Häi Quân rút ra khöi phòng hµi ð¬ hµi ð°ng nµi các thäo lu§n tiªp sang các møc khác cüa bu±i hµi.

Sau ðó, l®nh t× Bµ Qu¯c Phòng ðã ðªn Bµ T±ng Tham Mßu, Bµ Tß L®nh Häi Quân, Cøc Công Binh và Ti¬u Khu Bình Tuy ð¬ thi hành vi®c ð°n trú quân trên các ðäo vùng Tr߶ng Sa. Ðäo ðßþc thñc hi®n trß¾c nh¤t là ðäo Nam Yªt. Tôi ðßþc chï ð¸nh là Chï Huy Trß·ng ð¥u tiên cüa cuµc hành quân Tr¥n Hßng ÐÕo 22 (chï s¯ không ch¡c ch¡n). Vào cu¯i tháng 5, khi gió mùa ðông nam ðã nh© nh© th±i, Dß½ng V§n HÕm HQ 504 (HÕm trß·ng HQ Trung Tá Vû Hæu San) kh·i hành t× c¥u Tñ Do, v¾i khoäng mµt trung ðµi công binh, xu°ng cao su và v§t li®u xây c¤t doanh trÕi cho mµt trung ðµi bµ binh. Sau g¥n 36 gi¶ häi hành, vi®c ð± bµ công binh và v§t li®u xây c¤t cûn nhß nß¾c ng÷t lên ðäo r¤t mÛ mãn và công tác xây c¤t ðßþc kh·i sñ ngay. Sau vài ngày thì có thêm Khu Trøc HÕm Tr¥n Khánh Dß HQ 4 (HÕm Trß·ng HQ Thiªu Tá Nguy­n Quang е) t¾i tång c߶ng. Trong th¶i gian xây c¤t, ThuÖ Quân Løc Chiªn cüa Trung Hoa Dân Qu¯c · ðäo Thái Bình có g·i mµt xu°ng 3 ng߶i xu¯ng g¥n t¾i các chiªn hÕm và khi nh§n dÕng ðßþc thì h÷ quay ð¥u v« sau ðó không có hành ðµng gì khác.

Công cuµc xây c¤t doanh trÕi ðßþc hoàn t¤t trong vòng h½n 2 tu¥n l­ và mµt l­ thßþng kÏ ðã ðßþc t± chÑc long tr÷ng trên ðäo v¾i nhân viên häi quân, công binh và ð¸a phß½ng quân trú phòng. Mµt bäng kh¡c chæ b¢ng kim loÕi không rï sét (inox) ghi tên cuµc hành quân Tr¥n Hßng ÐÕo ... và c¤p b§c, danh tánh cüa tôi là Chï Huy Trß·ng cuµc hành quân cùng ngày tháng ðã ðßþc g¡n trên n«n cüa kÏ ðài. tin t× mµt cñu chiªn hæu Häi quân còn · lÕi quê hß½ng cho biªt là hình änh cüa bän kh¡c nói trên ðã ðßþc Vi®t cµng xØ døng ít nh¤t là mµt l¥n trong mµt cuµc tri¬n lãm tÕi Trung Tâm Hu¤n Luy®n Häi Quân VNCH cû ð¬ chÑng minh chü quy«n cüa Vi®t Nam trên qu¥n ðäo Hoàng và Tr߶ng Sa.

Theo nhi«u phân tích gia thì trong thª kÖ 21, vùng Châu Á Thái Bình Dß½ng s¨ tr· thành mµt khu vñc kinh tª r¤t quan tr÷ng cüa thª gi¾i, cho nên Trung Cµng không nhæng chï mu¯n ðÕt t¾i và duy trì vai trò mµt siêu c߶ng kinh tª mà còn mu¯n tái di­n mµt sÑc mÕnh ðª qu¯c cüa h÷ trong l¸ch sØ ð¯i v¾i các nß¾c lân bang nhß là thuµc qu¯c phäi th¥n phøc và tri«u c¯ng. Trong quá khÑ v« trß¾c ng߶i Trung Hoa không có khä nång ð¬ quan tâm t¾i bi¬n cä nên chï ph¥n l¾n xâm lång b¢ng ð߶ng bµ và lñc lßþng Häi quân cüa h÷ chï ðü ð¬ bäo v® vùng ven bi¬n và ch¯ng häi t£c hoành hành các vùng c§n duyên và các cØa sông. Nhßng vai trò m¾i cüa Trung Cµng trong vùng Ðông Nam Á v« kinh tª cûng nhß änh hß·ng v« chính tr¸, cµng thêm v¾i khä nång t¯i tân cüa lñc lßþng häi quân nên Trung Cµng ðã ð£t n£ng v¤n ð« bành trß¾ng chü quy«n trên m£t bi¬n nhß mµt tr÷ng tâm trong tiªn trình tr· thành mµt siêu c߶ng trong thª kÖ t¾i. Cho nên vi®c hoàn t¤t cßÞng chiªm toàn qu¥n ðäo Hoàng Sa vào nåm 1974 b¢ng mµt lñc lßþng hùng h§u v« häi løc không quân cûng nhß quân thüy bµ, và vào các nåm sau 1975, các hành ðµng l¤n chiªm b¢ng cách ðánh b§t lñc lßþng häi quân Vi®t cµng ð¬ dành giñt cùng c¡m dùi các häi ðäo cûng nhß các bãi ðá ng¥m trong vùng Tr߶ng Sa, ðã chÑng tö là các ð߶ng l¯i cüa h÷ ðã theo ðúng các chï ðÕo chiªn lßþc bá chü vùng Ðông Nam Á.

Báo Tu±i Trë phát hành ngày 18 tháng tß 98 tÕi Sàigòn có ðång täi cuµc phöng v¤n cüa Ðài phát thanh qu¯c tª Pháp (RFI), Bà Mônich S½miliê Giångdrô (nguyên vån), giáo sß Lu§t ÐÕi H÷c Ð߶ng Paris ðã khÆng ð¸nh là vi®c Trung Cµng chiªm ðóng qu¥n ðäo Hoàng Sa là hoàn toàn trái v¾i lu§t pháp qu¯c tª, vì nhæng tài li®u l¸ch sØ cho th¤y qu¥n ðäo thuµc v« Vi®t Nam. Bà cûng ð« c§p ðªn các dçn chÑng l¸ch sØ t× thª kÖ 17 và th¶i vua Minh MÕng. V« phía Trung Cµng, tuy h÷ nói có nhæng tài li®u xßa h½n cä tài li®u cüa Vi®t Nam, nhßng lÕi chßa ðßa ra ðßþc vån bän nào ðáng tin c§y ð¬ chÑng minh. Ðài RFI cûng nêu t¶ Minh Báo cüa H°ng Kông (ngày 4-4) tiªt lµ Trung Cµng có kª hoÕch biªn mµt ðäo thuµc Hoàng Sa thành mµt trung tâm du l¸ch nhß Hawaii v¾i khách sÕn và nhà hàng và mµt gi¾i hæu trách · ðäo Häi Nam xác nh§n là trong vài nåm t¾i s¨ b¡t ð¥u t± chÑc du l¸ch trên qu¥n ðäo Hoàng Sa. Ðài RFI nh§n xét kª hoÕch này cho th¤y B¡c Kinh vçn không t× bö tham v÷ng l¤n chiªm lãnh th± d¥n t×ng bß¾c không nhæng tÕi biên gi¾i trên bµ mà còn · vùng bi¬n. Bµ NgoÕi giao cµng sän VN ðã k¸ch li®t lên án kª hoÕch này và khÆng ð¸nh là m÷i hành ðµng trái phép cüa ngoÕi qu¯c trên hai qu¥n ðäo Hoàng Sa và Tr߶ng Sa ð«u là sñ vi phÕm chü quy«n lãnh th± cüa VN. Cûng nên ghi thêm l38 ðây là Trung Cµng và Vi®t cµng ðã có t¾i 10 vòng hµi ðàm nhßng vçn chßa giäi quyªt xong v¤n ð« Hoàng Tr߶ng Sa và cä biên gi¾i trên bµ. Báo Tu±i Trë cûng t¯ cáo là b¢ng vi®c xây c¤t c½ s· hành chánh và v¾i kª hoÕch xây khu du l¸ch ð¬ ðón du khách, B¡c Kinh ðã sáng tÕo ra äo tß·ng là qu¥n ðäo này vînh vi­n thuµc v« Trung Cµng. Không nhæng thª, ngày 21 tháng 5 v×a qua Trung Cµng lÕi thêm mµt l¥n næa xác nh§n chü quy«n trên các ðäo Tr߶ng Sa. Phát ngôn nhân cüa bµ ngoÕi giao Trung Cµng nói: Trung Cµng có chü quy«n không th¬ ch¯i cãi · Tr߶ng Sa và các vùng bi¬n lân c§n và còn nói thêm là các t¥u Trung Cµng có nhæng hoÕt ðµng khäo cÑu khoa h÷c bình th߶ng · vùng nói trên h°i g¥n ðây là v¤n ð« hoàn toàn n¢m trong lãnh häi cüa h÷. Trong khi ðó thì Bµ NgoÕi Giao cüa Vi®t cµng nói chiªc t¥u nghiên cÑu khoa h÷c cüa Trung Cµng ðã hoÕt ðµng sâu trong th«m løc ð¸a Vi®t Nam t× tháng 4 nåm nay.

M£c d¥u Vi®t Nam và Trung Cµng ðã có h½n 10 cuµc thß½ng thäo v« chü quy«n các häi ðäo và lçn cä biên gi¾i trên bµ, nhßng ðªn nay vçn chßa có mµt kªt quä cø th¬ nào và ðßþng nhiên chúng ta s¨ còn th¤y nhi«u phen gay go x¦y ra giæa Vi®t Nam và Trung Cµng trong tß½ng lai nh¤t là Vi®t Nam và Thái Lan ðã chia ph¥n bi¬n ð¬ tìm kiªm d¥u trong v¸nh Thái Lan sau khi ðã ðÕt t¾i mµt sñ thöa thu§n v« l¢n ranh khai thác trên m£t bi¬n.

Hà Vån NgÕc