 (Ph¥n 3) VI. Tr§n Häi Chiªn(Xem phóng ð° tr§n häi chiªn)Th¤y các chiªn hÕm ta b¤t th¥n bao vây và dàn ði hình tác chiªn ð¬ uy hiªp ðäo, lñc lßþng ð¸ch cûng chia thành hai nhóm ð¬ nghênh cän. Hai chiªn hÕm m¾i t¾i mang s¯ 389 và 396 v§n chuy¬n v« hß¾ng Tây B¡c ðäo ð¬ ch§n ð߶ng phân ðµi B¡c, trong lúc 2 Kronstadt còn lÕi mang s¯ 271 và 274 ð¯i ð¥u v¾i phân ðµi Nam tÕi phía Nam ðäo Quang Hòa. M£c dù phía Trung Cµng phän Ñng mÕnh, lñc lßþng VNCH vçn tiªn hành kª hoÕch hành quân ð± bµ tái chiªm ðäo Quang Hòa nhß ðã dñ trù. H°i 6 gi¶ 48 sáng, toán ð± bµ cûng ðßþc chia làm hai cánh: Cánh Bi®t Häi trên HQ-4 ðßþc ð± bµ lên m£t Nam, trong khi cánh Häi Kích trên HQ-5 ðßþc ð± bµ lên m£t Tây Nam ðäo Quang Hòa. T¾i 7 gi¶ 42 sáng, vì gió th±i quá mÕnh khiªn hai bè cao su ch· toán Häi Kích b¸ dÕt ra ngoài kh½i nên HQ-5 phäi thä xu°ng máy ð¬ phø giúp kéo t¾i ði¬m ð± bµ. Cûng trong lúc này, Trung Cµng cûng cho ð± thêm quân t× 2 t¥u võ trang lên m£t B¡c ðäo. Tuy g£p khá nhi«u khó khån vì gió mÕnh và sóng l¾n sát b¶, cu¯i cùng toán Häi Kích cûng ð± bµ lên ðßþc m£t Tây Nam ðäo Quang Hòa vào lúc 7 gi¶ 45 sáng. Sau khi hoàn t¤t nhi®m vø ð± quân, hai chiªn hÕm HQ-5 và HQ-4 thuµc phân ðµi Nam di chuy¬n trong vùng t× Nam Ðông Nam t¾i Tây Nam cüa ðäo Quang Hòa, có lúc vào sát b¶ chï cách ch×ng 1 häi lý ð¬ trþ chiªn cho lñc lßþng ð± bµ. Lñc Lßþng ð± bµ g°m nhæng thành ph¥n ðßþc hu¤n luy®n tinh thøc, thi®n chiªn nh¤t cüa HQVN. Toán Bi®t Häi do HQ ÐÕi Úy Nguyn Vån Tiªn (khóa 16 SQHQ Nha Trang) chï huy, g°m nhæng quân nhân "ng߶i nhái" thuµc S· Phòng V® Duyên Häi. Toán Häi Kích chuyên v« phøc kích và ðánh bµ do HQ ÐÕi Úy Tr¥n Cao SÕ (khóa 16 SQHQ Nha Trang) chï huy. Ngay t× khi v×a ð£t chân lên b¶ ðäo, cä hai toán b¸ quân Trung Cµng trên ðäo ðông h½n ðàn áp. иch quân trang b¸ vû khí n£ng dàn hàng ngang ngån cän và uy hiªp, mµt s¯ l¾n khác ¦n núp trong các giao thông hào và công sñ phòng thü kiên c¯ ð¬ y¬m trþ khiªn lñc lßþng ð± bµ không th¬ nào tiªn sâu vào trung tâm ðäo. Tình hình lúc b¤y gi¶ r¤t nguy c¤p và th§t b¤t lþi cho lñc lßþng VNCH, nhßng vì tuân hành thßþng l®nh quyªt tâm bäo v® lãnh th± nên vào khoäng 9 gi¶ sáng, SQ/CHCT ra l®nh cho toán Häi Kích vßþt lên trß¾c, di chuy¬n v« m£t Tây Nam ðäo. Th¤y quyªt tâm chiªm lÕi däo cüa các chiªn sî Vi®t Nam, quân Trung Cµng n¤p trong các công sñ phòng thü n± súng thßþng liên vào toán Häi Kích khiªn 1 sî quan là Trung Úy Nguyn Vån нn và 1 ðoàn viên tên Long b¸ tØ thß½ng và 2 ðoàn viên khác b¸ thß½ng. Toán Häi Kích l§p tÑc dùng höa lñc c½ hæu g°m súng phóng lñu M.79 và súng cá nhân M.16 b¡n trä. Còn toán Bi®t Häi tuy cûng b¸ lính Trung Cµng ðông h½n uy hiªp nhßng hoàn toàn vô sñ. Lúc 10 gi¶ sáng, HQ-5 v¸ trí cách ðäo Quang Hòa 5000 yards (khoäng 3 häi lý) v« hß¾ng Tây Nam (245 ðµ). Vào khoäng 9 gi¶ 30 sáng, trß¾c tình hình b¤t lþi và áp lñc ð¸ch quá mÕnh có th¬ ðßa t¾i nguy c½ toàn th¬ lñc lßþng ð± bµ b¸ ð¸ch quân ðông h½n tiêu di®t, SQ/CHCH ra l®nh rút t¤t cä hai toán Häi Kích và Bi®t Häi v« chiªn hÕm. Lñc lßþng ð± bµ v« t¾i chiªn hÕm an toàn, không b¸ thêm mµt thi®t hÕi nào, mang theo ðßþc xác sî quan, còn các ðoàn viên không k¸p mang theo. Hai ðoàn viên b¸ thß½ng ðßþc di tän qua HQ-4. Trß¾c nhæng biªn chuy¬n kém thu§n lþi, SQ/CHCT ban hành chï th¸ m¾i. Trong khoäng th¶i gian t× 10 gi¶ 17 sáng cho t¾i 10 gi¶ 24 sáng, các chiªn hÕm Vi®t Nam v§n chuy¬n chiªn thu§t ð¬ thiªt l§p mµt hình vòng cung · phía Tây ðäo Quang Hòa. Phân ðµi B¡c g°m hai chiªn hÕm HQ-16 và HQ-10 di chuy¬n v« phía Tây B¡c ðäo trong khi phân ðµi Nam g°m hai chiªn hÕm HQ-5 và HQ-4 di chuy¬n t× Tây Nam t¾i v¸ trí phía Tây Ðäo. Khi th¤y các chiªn hÕm Vi®t Nam thiªt l§p ði hình m¾i, b¯n chiªc t¥u Trung Cµng l§p tÑc bám theo, mµt ð¯i mµt. Theo phúc trình h§u hành quân cüa soái hÕm HQ-5, tình hình lúc ðó ðã hªt sÑc cång thÆng. Chiªn hÕm ðôi bên chï cách nhau khoäng 1,600 yards (ch×ng 1 häi lý) ð«u · trong tình trÕng nhi®m s· tác chiªn toàn di®n v¾i các nhân viên ng°i trong các ø súng. Các kh¦u häi pháo chîa thÇng vào t¥u ð¸ch trong tß thª sÇn sàng tác xÕ tiêu di®t. Lúc ðó, v¸ trí các chiªn hÕm ð«u n¢m v« hß¾ng Tây và Tây B¡c cüa ðäo Quang Hòa. Häi ði VNCH bao vây phía ngoài, cách ðäo khoäng 4-5 häi lý, các t¥u Trung Cµng n¢m h½i chªch v« phía bên trong, cách ðäo ch×ng 3-4 häi lý. V¸ thª tác chiªn cüa các chiªn hÕm Vi®t Nam thiªt l§p thành hình vòng cung, thÑ tñ t× B¡c xu¯ng Nam ðßþc ghi nh§n nhß sau: HQ-16 chiªm v¸ trí cñc B¡c cüa ðµi hình, sau ðó là HQ-10. Kª tiªp là HQ-4 và HQ-5 · v¸ trí cñc Nam. Các chiªn hÕm Trung Cµng cûng · v¸ thª nghênh cän mµt ch÷i mµt nhß sau: Kronstadt 274 ð¯i ð¥u HQ-5, Kronstadt 271 ð¯i ð¥u HQ-4, Trøc Lôi HÕm 396 ð¯i ð¥u HQ-10, Trøc Lôi HÕm 389 ð¯i ð¥u HQ-16. Trên soái hÕm HQ-5, SQ/CHCT chï ð¸nh møc tiêu cho t×ng chiªn hÕm, ðó là nhæng chiªc Kronstadt và chiªn hÕm ð¸ch ð¯i ð¥u. L®nh tác xÕ ð°ng loÕt vào các chiªn hÕm ð¸ch ðßþc ban hành t× soái hÕm HQ-5 vào lúc 10 gi¶ 25 phút sáng. Tr§n häi chiªn tÕi Hoàng Sa kh·i ð¥u. Ъn ðây, c¥n m· mµt d¤u ngo£c ð¬ tìm câu trä l¶i ðúng nh¤t cho nghi v¤n: chiªn hÕm VNCH hay Trung Cµng ðã khai höa trß¾c m· ð¥u tr§n häi chiªn? Theo các tài li®u cüa VNCH trß¾c nåm 1975, các chiªn hÕm Trung Cµng ðã b¡n trß¾c. Ngay sau khi xäy ra tr§n häi chiªn vào ngày thÑ bäy 19 tháng 1, phát ngôn viên quân sñ cüa VNCH là Trung Tá Lê Trung Hi«n ðã tuyên b¯ trong mµt bu±i h÷p báo có các thông tín viên qu¯c tª tham dñ r¢ng: "H°i 10 gi¶ 22 phút sáng nay, mµt chiªn hÕm Trung Cµng ðã n± súng b¡n vào mµt t¥u tu¥n dß½ng (cutter) cüa VNCH tÕi Hoàng Sa. Chiªn hÕm VNCH b¡n trä ð¬ tñ v® khiªn t¥u Trung Cµng b¸ cháy. Tàu VNCH chï b¸ hß hÕi nh©". (Sài Gòn - tin Reuter ngày 19 tháng 1 nåm 1974). Chiªn t¥u tu¥n dß½ng cüa HQVNCH mà Trung Tá Hi«n nói t¾i là loÕi t¥u "WHEC" (White High Endurance Cutter) nguyên cüa Coast Guard Hoa KÏ, khi chuy¬n giao cho HQVN ðßþc g÷i là "Tu¥n Dß½ng HÕm" nhß HQ-5 Tr¥n Bình Tr÷ng, HQ-16 Lý Th߶ng Ki®t tham chiªn tÕi Hoàng Sa. Trong Bän Thông Tin (Communique) chính thÑc cüa bµ NgoÕi Giao VNCH phát hành ngày 19/1/74 cûng loan báo nguyên vån nhß sau: "Sáng nay, ngày 19/1/74, vào h°i 10 gi¶ 20 sáng, mµt hµ t¯ng hÕm Trung Cµng loÕi Kronstadt ðã n± súng vào Khu Trøc HÕm Tr¥n Khánh Dß HQ-04 cüa VNCH. Chiªn hÕm VN b¡n trä ð¬ tñ v® khiªn t¥u Trung Cµng b¸ hß hÕi" (Trích Bän Thông Tin cüa bµ NgoÕi Giao ngày 19/1/74 loan báo v« vi®c Trung Cµng kh½i mào nhæng hành ðµng quân sñ tÕi vùng Hoàng Sa). Khu Trøc HÕm Tr¥n Khánh Dß ðúng ra mang chiªn s¯ "HQ-4" chÑ không phäi là "HQ-04" nhß ðã ðång trong bän tin. Trong HQVN, chiªn hÕm mang s¯ "HQ-04" là Hµ T¯ng HÕm (PC - Patrol Craft) Tøy еng lúc ðó ðã phª thäi. Chúng tôi chï mu¯n nói lÕi cho ðúng vì các v¸ phát ngôn quân sñ th߶ng là sî quan Bµ Binh không m¤y quen thuµc v¾i các loÕi chiªn hÕm cüa Häi Quân, còn v¸ phát ngôn viên dân sñ cüa bµ NgoÕi Giao lÕi càng d l¥m lçn. Nhßng nhæng l¥m lçn "kÛ thu§t nhö" nhß HQ-4 và HQ-04 hay chiªn hÕm VNCH b¸ t¥u Trung Cµng b¡n là Tu¥n Dß½ng HÕm hay Khu Trøc HÕm ð«u không quan tr÷ng. — ðây, chúng tôi chï mu¯n tìm b¢ng c¾ chÑng tö các ngu°n tin chính thÑc cüa VNCH ð«u cho biªt Trung Cµng các chiªn hÕm Trung Cµng ðã n± súng trß¾c. Tuy nhiên, nhæng l¶i tuyên b¯ chính thÑc, nh¤t là v« m£t ngoÕi giao, lÕi chßa ch¡c ðã là sñ th§t mà nhi«u khi chï nh¢m møc ðích tìm thêm h§u thuçn cho mình. Vì v§y, t¾i ðây, vçn chßa dÑt khoát trä l¶i ðßþc câu höi "chiªn hÕm bên nào ðã b¡n trß¾c?". G¥n ðây, r¤t may thay vì sñ th§t m²i ngày mµt mai mµt v¾i th¶i gian, chúng ta ðã có câu trä l¶i ch¡c ch¡n. Câu trä l¶i ðó n¢m trong bài nói chuy®n m¾i ðây vào ngày 17/1/1998 nhan ð« "Sau 24 nåm, nh¾ v« Häi Chiªn Hoàng Sa, tß·ng ni®m các Li®t Sî hy sinh vì T± Qu¯c" cüa HQ Trung Tá Vû Hæu San, cñu HÕm Trß·ng HQ-4. Trong bài nói chuy®n r¤t cäm ðµng này, Trung Tá San ðã cùng v¾i Trung Tá QuÏnh "xác nh§n vi®c các chiªn hÕm HQ-4, HQ-5, HQ-16 và HQ-10 chúng tôi ðã b¡n trß¾c vào kë xâm lång". Trung Tá San và Trung Tá QuÏnh, nhæng HÕm Trß·ng xu¤t s¡c và quân nhân gß½ng mçu thu¥n túy ðã ðßa ra lý do r¤t chính ðáng và hùng h°n ð¬ c¥n nói lên sñ th§t này r¢ng: "Sþ gì mà không nói Häi Quân Vi®t Nam b¡n trß¾c? Gi£c vào nhà, ta phäi ð¦y lui chúng!" Lý do cüa các v¸ HÕm Trß·ng ðáng kính này cûng oai dûng nhß khi h÷ ðÑng trên ðài chï huy, ra l®nh cho chiªn hÕm b¡n thÆng vào t¥u ð¸ch nåm xßa tÕi Hoàng Sa. Ь ki¬m chÑng thêm, m¾i ðây chúng tôi cûng nói chuy®n khá nhi«u l¥n v¾i cñu HQ Trung Tá PhÕm Tr÷ng QuÏnh và ðßþc ông xác nh§n vi®c các chiªn hÕm VNCH b¡n vào t¥u ð¸ch trß¾c là ðúng vì chính ông ðã ra chuy¬n l®nh tác xÕ m· ð¥u tr§n häi chiªn tÕi Hoàng Sa theo l®nh cüa SQ/CHCHT.
Tr· lÕi các din tiªn cüa tr§n häi chiªn Hoàng Sa. Ngay sau khi nh§n ðuþc l®nh tác xÕ chuy¬n ði t× soái hÕm HQ-5, các chiªn hÕm VNCH ð°ng loÕt khai höa vào møc tiêu ðßþc chï ð¸nh là các chiªn hÕm ð¸ch ð¯i ð¥u. Các kh¦u ðÕi bác 40 ly và 20 ly tác xÕ r¤t chính xác và hi®u quä vì có nh¸p b¡n nhanh và møc tiêu l¾n lÕi n¢m trong t¥m tác xÕ hæu hi®u. Các kh¦u ðÕi bác 76 ly trên Khu Trøc HÕm Tr¥n Khánh Dß tác xÕ cûng r¤t chính xác nhßng nh¸p b¡n không ðßþc nhanh vì h® th¯ng ki¬m xÕ vin khi¬n b¸ höng. Nhæng giàn ðÕi pháo 127 ly trên các Tu¥n Dß½ng HÕm Tr¥n Bình Tr÷ng và Lý Th߶ng Ki®t có nh¸p b¡n ch§m h½n trong lúc các chiªn hÕm ðôi bên v§n chuy¬n v¾i v§n t¯c cao nên r¤t khó nh¡m vào møc tiêu. Riêng Hµ T¯ng HÕm Nh§t Täo HQ-10 vì chï còn mµt máy chánh nên xoay tr· r¤t khó khån và ch§m chÕp, giàn radar b¤t khi¬n døng, tình trÕng kÛ thu§t không ðuþc khä quan nên lâm vào tình thª r¤t b¤t lþi. V¾i chiªn thu§t "t¯c chiªn, t¯c th¡ng", các chiªn hÕm VNCH chiªm ðßþc thßþng phong vì b¡n trß¾c v¾i cÞ súng l¾n h½n. Các t¥u Trung Cµng b¸ thi®t hÕi nhi«u trong nhæng phút ð¥u tiên này nhßng cûng b¡n trä mãnh li®t. Trên Tu¥n Dß½ng HÕm Lý Th߶ng Ki®t HQ-16 thuµc phân ðµi B¡c, l®nh tác xÕ cüa HÕm Trß·ng, HQ Trung Tá Lê Vån Thñ, ðßþc ðáp Ñng ngay b¢ng quä ðÕn ð¥u tiên cüa kh¦u ðÕi pháo 127 ly do Trung Úy „t làm trß·ng kh¦u. Sau ðó, các kh¦u ðÕi bác 40 ly và 20 ly t× trß¾c mûi ðªn sau lái thi nhau b¡n vào t¥u ð¸ch. Gi¯ng nhß nhß HQ-5, vû khí chính cüa Tu¥n Dß½ng HÕm Lý Th߶ng Ki®t là kh¦u ðÕi pháo 127 ly (5 inch) ð£t tÕi sân trß¾c. Cûng · sân trß¾c, ðàng sau cüa kh¦u ðÕi pháo là giàn ðÕi bác 40 ly ðôi (2 nòng) n¢m mµt t¥ng cao h½n ngay dß¾i ðài chï huy. Hai bên hông ðài chï huy là các kh¦u ðÕi bác 20 ly ðôi (2 nòng). TÕi sân sau có các kh¦u ðÕi bác 40 ly ð½n, mµt bên tä hÕm, mµt bên hæu hÕm. Sau ðây là l¶i t߶ng thu§t cüa cüa mµt nhân chÑng, sî quan häi hành Ðào Dân (khóa 18 SQ/HQNT?) có m£t trên ðài chï huy HQ-16 trong lúc xäy ra tr§n häi chiªn: "Cä chiªn hÕm nhß b¸ gi§t lùi vì tiªng khai höa cüa ðÕi pháo 127 ly. Nhæng ng߶i trên ðài chï huy chú tâm ðªn n²i ai cûng có cäm tß·ng mình nhìn th¤y ðßþc ð߶ng ði cüa viên ðÕi bác d¥u tiên. R°i tiªng n± d°n §p cüa kh¦u ðÕi bác 40 ly ðôi trß¾c mûi và kh¦u 40 ly ð½n sau lái hæu hÕm,cùng v¾i tiªng n± liên h°i cüa ðÕi bác 20 ly làm thành mµt hòa âm khó tä. Khói thu¯c súng t× trß¾c mûi, sau lái, bong trên phía sau và ngay ðài chï huy phía dß¾i bay lên làm m¶ cä mµt vùng tr¶i trên mhiªn hÕm ... T× l² tròn cüa ± ðÕi bác 127 ly trß¾c mûi, Trung Úy „t ðã ðÑng hÆn ng߶i lên, nhô cä thân mình lên trên ø súng ð¬ tân m¡t chÑng kiªn kªt quä cüa nhæng viên ðÕn ðang n±, ði«u chïnh nhæng sai sót. Tiªng oang oang th߶ng ngày cüa „t ðßþc d¸p phát ra t× ðó mà · ðài chï huy chúng tôi còn nghe ðßþc. "Lên hai ðµ", "xu¯ng mµt ðµ", "bên phäi", "bên trái mµt chút". Cä ðài chï huy cùng chåm chú theo dõi t×ng viên ðÕi pháo phát n± xung quanh t¥u ð¸ch, b²ng ° lên nhß ong vÞ t±: "Trúng r°i!" Tôi nhìn lên, chªch v« phía bên phäi mûi tàu, mµt chiªn hÕm ð¸ch ðang b¯c khói. Có l¨ là khói cüa viên ðÕn n± tung ngay ðài chï huy vì sau ðó, d߶ng nhß hoÕt ðµng cüa t¥u này có ph¥n ch§m lÕi". Hµ T¯ng HÕm Nh§t Täo HQ-10 là mµt hành ph¥n cüa phân ðµi B¡c dß¾i quy«n chï huy cüa HQ-16. Trong lúc häi chiªn, HQ-10 n¢m chªch v« hß¾ng Nam, cách HQ-16 ch×ng 1 häi lý. Vì là mµt t¥u loÕi rà mìn ðßþc biªn cäi nên là chiªn hÕm nhö nh¤t, ch§m nh¤t và nhö nh¤t trong s¯ các chiªn hÕm VNCH tham chiªn. Ngoài ra, ngay t× khi gia nh§p Häi еi Hoàng Sa, tình trÕng kÛ thu§t cüa HQ-10 ðã không ðßþc khä quan vì chï còn mµt máy chánh, radar lÕi b¸ hß. Trß¾c ðây, trên ð߶ng ði t× Ðà NÇng ra Hoàng Sa vào ngày 18/1, soái hÕm HQ-5 ðã phäi r¶i ðµi hình, bö HQ-10 lÕi phía sau vì chÕy quá ch§m. Tuy c¥n ði trß¾c cho k¸p gi¶ h©n v¾i các chiªn hÕm bÕn tÕi Hoàng Sa, HQ-5 vçn dùng radar cüa mình ð¬ hß¾ng dçn HQ-10 häi hành trong ðêm. Vû khí chính cüa HQ-10 là kh¦u tr÷ng pháo 76.2 ly ð£t tÕi sân trß¾c, 2 ðÕi bác 40 ly ð½n tÕi sân giæa và 4 ðÕi bác 20 ly ð£t hai bên hông ðài chï huy và sân sau. Theo kª hoÕch lúc ban ð¥u, phân ðµi B¡c có nhi®m vø y¬m trþ häi pháo ð¬ phân ðµi Nam ð± quân chiªm ðäo Quang Hòa. Nhßng sau khi cuµc ð± bµ b¤t thành vì quân Trung Cµng trên ðäo quá ðông và t¥u y¬m trþ cüa chúng cûng r¤t nhi«u - t±ng Cµng 11 chiªc ðü loÕi - nên sau khi thäo lu§n kÛ càng, lñc lßþng VNCH quyªt ð¸nh tiêu di®t các chiªn hÕm ð¸ch trß¾c. Ðây là mµt quyªt ð¸nh r¤t sáng su¯t vì nªu phá ðßþc ðoàn t¥u y¬m trþ, ð¸ch quân trên ðäo s¨ b¸ cô l§p và s¨ b¸ ðánh tan d dàng. Do ðó, HQ-10 cûng ðßþc chï ð¸nh mµt møc tiêu tác xÕ, ðó là chiªc t¥u Trung Cµng mang s¯ 396. Theo l¶i t߶ng thu§t cüa các nhân chÑng, chï trong vòng 5 phút ð¥u, các kh¦u häi pháo trên HQ-10 ðã b¡n tê li®t phòng lái chiªn hÕm ð¸ch khiªn chiªc t¥u này không còn ði«u khi¬n ðßþc næa, cÑ chÕy vòng vòng làm m°i cho höa lñc chính xác cüa HQ-10. Tuy nhiên, vì chï còn mµt máy, xoay tr· r¤t khó khån nên HQ-10 cûng b¸ trúng nhi«u ðÕn ð¸ch. HÕm Trß·ng, HQ Thiªu Tá Ngøy Vån Thà b¸ tØ tr§n, HÕm Phó là HQ ÐÕi Úy Nguyn Thành Trí b¸ thß½ng n£ng. Sau khi b¡n hÕ t¥u ð¸ch, cu¯i cùng Hµ T¯ng HÕm Nhñt Täo cûng b¸ chìm. Mµt s¯ nhân viên xu¯ng ðßþc bè ðào thoát mang theo v¸ HÕm Phó, nhßng chÆng bao lâu, ÐÕi Úy Trí cûng ð«n nþ nß¾c vì b¸ m¤t máu quá nhi«u. V« vi®c Hµ T¯ng HÕm Nhñt Täo b¸ chìm, có mµt s¯ tài li®u nói r¢ng chiªn hÕm b¸ höa tin t× chiªn hÕm Trung Cµng b¡n trúng ðài chï huy. Tuy häi quân Trung Cµng có loÕi t¥u Komar trang b¸ höa tin häi - häi (surface to surface missile) Styx nhßng lúc ðó chßa có m£t tÕi Hoàng Sa, còn các loÕi t¥u Kronstadt và T.43 tham chiªn chï trang b¸ häi pháo c± ði¬n thông th߶ng, höa tin nªu có cûng chï là loÕi cá nhân (rocket) c¥m tay. Vä lÕi, nªu có loÕi phi tin ðînh Komar tham chiªn thì có l¨ møc tiêu s¨ là nhæng chiªn hÕm chü lñc l¾n h½n chÑ không phäi HQ-10 là chiªc nhö và kém quan tr÷ng nh¤t. Theo l¶i thu§t lÕi cüa Trung Tá Vû Hæu San, sau khi tr§n häi chiªn ðã ch¤m dÑt, các chiªn hÕm ta quan sát th¤y có 4 lßþng sóng bÕc ð¥u r¤t l¾n ðang t× hß¾ng Ðông B¡c tiªn lÕi r¤t nhanh. R¤t có th¬ ðây m¾i là các phi tin ðînh Komar hay khinh t¯c ð¸nh Swatow cüa Trung Cµng t× cån cÑ häi quân Yulin thuµc ðäo Häi Nam kép xu¯ng trþ chiªn. Nói tóm lÕi, có nhi«u ph¥n vì HQ-10 v§n chuy¬n khó khån, b¤t lþi trong lúc häi chiªn nên m¾i b¸ chìm vì trúng ðÕn cüa t¥u ð¸ch. M¾i ðây, Häi Quân Trung Úy Nguyn Ðông Mai là sî quan häi pháo có m£t trên HQ-10 trong tr§n häi chiªn cûng cho biªt v« tr߶ng hþp HQ-10 b¸ b¡n chìm nhß sau: "Khi tr§n ðánh kªt thúc, các chiªn hÕm bÕn ðã r¶i vùng, HQ-10 vì b¸ trúng ðÕn cháy h¥m máy nên b¤t khi¬n døng, · lÕi mµt mình tÕi Hoàng Sa. Hai chiªc Kronstadt m¾i t¾i tång vi®c cüa Trung Cµng mang s¯ 281 và 282 chÕy quanh HQ-10 nhi«u vòng và dùng häi pháo b¡n chìm chiªn hÕm này". Khi có d¸p thu§n ti®n, chúng tôi s¨ viªt mµt bài chi tiªt v« tr߶ng hþp HQ-10 ði vào lòng bi¬n m© Hoàng Sa.
Trong s¯ các t¥u VNCH tham chiªn, có l¨ chï có Khu Trøc HÕm Tr¥n Khánh Dß HQ-4 m¾i xÑng ðáng mang danh "chiªn hÕm". Trong khi các "chiªn hÕm" khác tuy ðßþc g÷i là Tu¥n Dß½ng HÕm hay Hµ T¯ng HÕm, nhßng th§t ra chï là loÕi tu¥n duyên (Coast Guard) hay t¥u rà mìn cüa Hoa KÏ. HQ-4 nguyên là mµt Khu Trøc Hµ T¯ng HÕm ðßþc trang b¸ radar phòng không t¯i tân (DER - Destoyer Escort Radar). Vû khí chính là hai giàn ðÕi pháo 76.2 ly có radar ki¬m xÕ (radar control) v¾i khä nång tñ dò tìm góc ðµ và t¥m xa ð¬ "khóa ch£t" (lock on) møc tiêu. Ðó là nói v« loÕi DER cüa Häi Quân Hoa KÏ, nhßng khi chuy¬n giao cho Häi Quân Vi®t Nam, nhæng trang b¸ t¯i tân ð«u ðã b¸ tháo gÞ hay không còn xØ døng ðßþc næa vì thiªu bäo trì ho£c c½ ph§n thay thª. Tuy hai kh¦u ðÕi pháo 76.2 ly, mµt tÕi sân trß¾c và mµt tÕi sân sau vçn còn, nhßng h® th¯ng ki¬m xÕ ðã b¤t khi¬n døng nên các vû khí chính m¤t ði r¤t nhi«u hi®u quä. Nªu các kh¦u súng 76.2 ly còn chính xác và b¡n nhanh nhß khi ðßþc ðài ki¬m xÕ ði«u khi¬n gi¯ng nhß trong häi quân Hoa KÏ, HQ-4 dß¾i sñ chï huy ð¥y kinh nghi®m cüa HÕm Trß·ng Vû Hæu San ðã b¡n hÕ d dàng các chiªn hÕm Trung Cµng. Nhßng r¤t tiªc, vào th¶i ði¬m nåm 1974 khi Hoa KÏ ðã phüi tay và cuµc chiªn tÕi Vi®t Nam g¥n tàn, khä nång tác chiªn cüa HQ-4 ðã giäm sút r¤t nhi«u m£c dù thüy thü ðoàn r¤t thi®n chiªn. Mµt ði¬m khá b¤t lþi næa là HQ-4 ngoài hai kh¦u 76.2 ly, không có ðÕi bác 40 ly b¡n nhanh. Trong mµt tr§n häi chiªn khi møc tiêu chï cách trên dß¾i mµt häi lý, mµt dàn 40 ly b¡n nhanh s¨ có lþi thª h½n mµt kh¦u 76.2 ly b¡n ch§m. Nhßng dù v¾i nhæng b¤t lþi nói trên, dß¾i quy«n chï huy sáng su¯t, kinh nghi®m cüa HÕm Trß·ng Vû Hæu San cùng sñ quä cäm, gan dÕ cüa thüy thü ðoàn, HQ-4 ðã xÑng ðánh mang danh Khu Trøc HÕm. Ngay sau khi nh§n ðßþc l®nh tác xÕ vào t¥u ð¸ch, hai kh¦u ðÕi bác 76.2 ly ðã khai höa chính xác trúng ngay t¥u ð¸ch lúc ðó chï cách khoäng 1,600 yards. Chï trong vòng vài phút ð¥u, chiªc Kronstadt 271 ðã b¸ b¡n cháy không còn khä nång tác chiªn. Có ngu°n tin nói r¢ng chiªc t¥u này sau ðó phát n± và ðã b¸ chìm. Nhßng cûng nhß nhæng chiªn hÕm ð°ng ði khác, HQ-4 là mµt møc tiêu khá
Trên soái hÕm HQ-5, khi l®nh tác chiªn ðßþc ban hành, các ± súng n± dòn dã hß¾ng v« t¥u ð¸ch. Trong lúc tác chiªn, HÕm Trß·ng, HQ Trung Tá PhÕm Tr÷ng QuÏnh, lo vi®c v§n chuy¬n chiªn hÕm ð¬ vào v¸ trí tác xÕ hæu hi®u nh¤t cûng nhß ð¬ tránh các vùng san hô, ðá ng¥m nguy hi¬m trong khi HÕm Phó và Sî Quan Häi Pháo lo vi®c chï huy tác chiªn. Møc tiêu cüa HQ-5 là chiªc Kronstadt mang s¯ 274 m£c d¥u ch¯ng trä mãnh li®t nhßng b¸ hß hÕi n£ng vì trúng nhi«u ðÕn 40 ly và 20 ly nên b¸ loÕi ra khöi vòng chiªn. Ь d b« l¦n tránh, t¥u ð¸ch phun ra mµt màn khói ngøy trang khiªn HQ-5 khó nh§n biªt chính xác møc tiêu. Tuy nhiên, b¸ trúng ðÕn quá n£ng, chiªc Kronstadt này b¡t buµc phäi üi vô b¶ san hô phía Nam ðäo Quang Hòa ð¬ tránh b¸ chìm. Tuy ðã loÕi ðßþc ð¯i thü, nhßng tình trÕng tác chiªn cüa HQ-5 cûng không m¤y khä quan. T¾i khoäng 10 gi¶ 50 sáng tÑc là vào phút thÑ 25 cüa tr§n chiªn, t¤t cä các ± súng l¾n trên chiªn hÕm ð«u b¸ tr· ngÕi tác xÕ không b¡n ðßþc, ngoÕi tr× kh¦u ðÕi bác 40 ly bên tä hÕm do Thßþng Sî Tài làm trß·ng kh¦u. Nhß v§y, nguyên hông phäi cüa chiªn hÕm không còn tr÷ng pháo ð¬ bäo v®. Nguy hi¬m h½n næa, các chiªn hÕm còn lÕi cüa Trung Cµng t§p trung lñc lßþng nh¡m vào HQ-5 nhß ð¬ trä thù cho ð°ng b÷n. Tuy b¸ bao vây và b¡t ð¥u b¸ trúng nhi«u ðÕn ð¸ch, kh¦u ðÕi bác 40 ly ðµc nh¤t còn lÕi phän pháo ác li®t khiªn ð¸ch phäi chùn lÕi. Trung Tá San cho biªt cûng trong lúc ðó, các chiªn hÕm VNCH quan sát th¤y có b¯n lßþng sóng l¾n tr¡ng xóa ðang tiªn t¾i t× hß¾ng Ðông B¡c v¾i v§n t¯c r¤t nhanh và có tin các phi tin ðînh loÕi Komar và Hµ T¯ng HÕm loÕi Hai nan cüa ð¸ch ðang trên ð߶ng ðªn tiªp vi®n. Trß¾c tình thª b¤t lþi, vä lÕi các chiªn hÕm chính cüa ð¸ch tham chiªn cûng ðã b¸ hß hÕi, ÐÕi Tá Hà Vån NgÕc, SQ/CHCT ðã sáng su¯t ra l®nh cho các chiªn hÕm VNCH r¶i vùng giao tranh ð¬ bäo toàn lñc lßþng. Khi r¶i khöi vùng giao tranh vào khoäng 11 gi¶ sáng ngày 19/1, häi ðµi VNCH cûng chia làm hai cánh. HQ-16 vì hoÕt ðµng · khu phía B¡c và ðã b¸ thi®t hÕi khá n£ng có nguy c½ b¸ chìm nên ðã ð±i ð߶ng ngßþc lên phía B¡c, hß¾ng v« ðäo Hoàng Sa r°i sau ðó di chuy¬n v« hß¾ng Tây nh¡m v« Ðà NÇng. Trong khi ðó phân ðµi Nam g°m HQ-4 và HQ-5 häi hành v« hß¾ng Ðông Nam. Phía Trung Cµng cûng không còn sÑc ð¬ ðu±i theo vì t¤t cä các chiªn hÕm tham chiªn ð«u ðã b¸ chìm hay lên cÕn. Khoäng hai tiªng ð°ng h° sau, vào lúc 2 gi¶ 15 phút, phân ðµi Nam nh§n ðßþc l®nh quay tr· lÕi c¯ thü tÕi Hoàng Sa. Các chiªn hÕm li«n ð±i ð߶ng v« hß¾ng Tây B¡c tr· lÕi vùng ðã xäy ra tr§n häi chiªn h°i sáng. Khi ðã g¥n t¾i Hoàng Sa, vào lúc 5 gi¶ 20 chi«u, l®nh c¯ thü ðßþc hüy bö, phân ðµi Nam ðßþc l®nh tr· v« Ðà NÇng. V« l®nh "c¯ thü" này, Trung Tá Vû Hæu San, HÕm Trß·ng Khu Trøc HÕm Tr¥n Khánh Dß HQ-4 ðã viªt trong bài nói chuy®n kÖ ni®m 24 nåm tr§n häi chiªn Hoàng Sa, ð÷c tÕi San Jose vào ngày 17 tháng 1 nåm 1998 nguyên vån nhß sau: "Sau Hoàng Sa 24 nåm, chúng tôi còn s¯ng và vçn ði tìm trong m¤y chøc tri®u sách thß vi®n nhßng cho ðªn nay, ðã không th¬ nào tìm th¤y ðßþc cái lý tß·ng nào cao xa h½n ðßþc bi¬u l qua hình änh Khu Trøc HÕm Tr¥n Khánh Dß HQ-4 và Tu¥n Dß½ng hÕm Tr¥n Bình Tr÷ng HQ-5 tuân hành quân l®nh chu¦n b¸ lên cÕn ph½i xác mình. Quân l¸nh nhß núi! L¸nh này ðúng hay sai cûng là l®nh! Ъn chi«u t¯i, l®nh häi hành r¶i bö Hoàng Sa m¾i ðßþc ban ra và chúng tôi các chiªn hÕm mang ð¥y vªt thß½ng vçn còn ðang rï máu, ðßþc v« Ðà NÇng ð¬ lo mai táng cho các bÕn ðã hy sinh, ðßa ð°ng ði b¸ thß½ng vào quân y vi®n và sØa chæa chiªn hÕm..." Nhæng l¶i nói hào hùng ð¥y khí tiªt cüa Trung Tá San tß·ng ðã din tä quá ðü tinh th¥n chiªn ð¤u bäo v® lãnh th±, vì nß¾c quên mình cüa các chiªn sî HQ/VNCH. Ъn ngày 20 tháng 1, các chiªn hÕm HQ/VNCH v« t¾i Ðà NÇng. HQ-4 và HQ-5 c§p c¥u Th¯ng Nh¤t tÕi bªn thß½ng cäng h¯i 7 gi¶ 30 sáng. Riêng Tu¥n Dß½ng HÕm Lý Th߶ng Ki®t HQ-16 ðßþc Tu¥n Dß½ng HÕm Tr¥n Bình Tr÷ng HQ-6 hµ t¯ng c§p c¥u Tiên Sha thuµc BTL/V1DH vào lúc 10 gi¶ sáng.
Thi®t hÕi v« phía HQ/VNCH ðßþc ghi nh§n · mÑc trung bình, g°m 1 chiªn hÕm b¸ chìm và 3 chiªc khác b¸ hß hÕi. V« ph¥n nhân mÕng, s¯ tØ thß½ng và b¸ thß½ng tß½ng ð¯i nh©. Ngoài ra, còn mµt s¯ binh sî và nhân viên dân chính b¸ b¡t giæ vào ngày 20/1/74 khi phi c½ và chiªn hÕm Trung Cµng oanh kích và pháo kích r°i cho quân ð± bµ lên các ðäo. Nhóm tù binh này g°m 14 nhân viên thuµc HQ-4 ðßþc ð± bµ lên ðäo Cam Tuy«n vào khoäng 10 gi¶ sáng ngày 18/1 và 34 binh sî иa Phß½ng Quân cùng nhân viên khí tßþng, trong s¯ này có mµt nhân viên dân chính Hoa KÏ tên Gerald Emil Kosh. Nhæng ng߶i b¸ b¡t b¸ ðßa v« ðäo Häi Nam vào ngày 21/1 và sau cùng b¸ giam tÕi nhà lao Thu Dung thuµc tïnh Quäng Châu. Nåm thß½ng b®nh binh ðßþc trao trä vào ngày 31/1 tÕi c¥u Shumchum là ranh gi¾i giæa H°ng Kông và tïnh Quäng Ðông. Sau 27 ngày b¸ giam giæ, trß¾c sñ ðòi höi hþp lý quä VNCH và dß¾i áp lñc cüa gi¾i ngoÕi giao cûng nhß hµi H°ng Th§p Tñ qu¯c tª, Trung Cµng ðã phäi phóng thích toàn bµ s¯ 43 tù binh còn lÕi. Sau ðây là chi tiªt v« nhæng thi®t hÕi v« phía HQ/VNCH: a. Hµ T¯ng HÕm Nhñt Täo HQ-10 Ðây là chiªn hÕm nhö nh¤t và có höa lñc yªu nh¤t trong s¯ các chiªn hÕm VNCH tham chiªn. Ngoài ra, tình trÕng kÛ thu§t còn không ðßþc khä quan khiªn HQ-10 lÕi càng hêm b¤t lþi. Sau khi b¡n cháy møc tiêu ðßþc chï ð¸nh là chiªn hÕm Trung Cµng mang s¯ 396, HQ-10 cûng b¸ b¡n trúng ðài chï huy khiªn HÕm Trß·ng b¸ tØ thß½ng và h® th¯ng truy«n tin b¸ tê li®t. Mµt s¯ nhân chÑng t× các chiªn hÕm bÕn quan sát còn cho biªt chiªc máy chánh duy nh¤t còn lÕi có l¨ cûng b¸ hß hÕi nên HQ-10 không th¬ v§n chuy¬n ðßþc næa, do ðó chiªn hÕm ðã b¸ t¥u ð¸ch b¡n chìm. S¯ nhân viên còn lÕi g°m 23 ng߶i, trong ðó có HÕm Phó lúc ðó b¸ tr÷ng thß½ng ðã xu¯ng 4 chiªc bè c¤p cÑu ðào thoát. Trong lúc trôi dÕt trên bi¬n cä, v¸ HÕm Phó và mµt nhân viên khác t× tr¥n nên ðã ðßþc thüy táng. Sau b¯n ngày ba ðêm lênh ðênh trên ðÕi dß½ng không ð° ån và nß¾c u¯ng, nhóm thüy thü g£p nÕn ðßþc chiªc t¥u d¥u SKOPIONELLA cüa công ty Shell trên ð߶ng ði t× H°ng Kông ðªn Singapore v¾t tÕi v¸ trí các Ðà NÇng ch×ng 150 häi lý v« hß¾ng Ðông. b. Tu¥n Dß½ng HÕm Lý Th߶ng Ki®t HQ-16 HQ-16 thuµc phân ðµi B¡c cùng v¾i HQ-10 nên cûng b¸ thi®t hÕi khá n£ng. Trong lúc dùng các kh¦u häi pháo 127 ly và 40 ly loÕi chiªc t¥u Trung Cµng mang s¯ 389 ra khöi vòng chiªn, HQ-16 cûng b¸ hß hÕi khá n£ng. H¥m ðÕn 127 ly phía trß¾c mûi b¸ trúng ðÕn khiªn nß¾c tràn vào m²i khi mûi t¥u chúc xu¯ng nên sau ðó ðã phäi cô l§p. Mµt máy ði®n b¸ b¡n hß và giây ði®n ðÑt làm h® th¯ng ði®n khiªn h¥m máy ch² nào cûng b¸ ði®n gi§t, do ðó nhân viên c½ khí và ði®n khí phäi di tän. Nguy hi¬m h½n cä là hông t¥u ngang h¥m máy chánh tä b¸ thüng mµt l² l¾n ngay t¥m nß¾c khiªn nß¾c bi¬n tràn vào nhß thác lû. Chiªn hÕm m²i lúc mµt nghiêng thêm v« bên trái và có nguy c½ b¸ chìm nªu không nhém ðßþc l² thüng. Nhßng sau cùng, nh¶ sî quan c½ khí trß·ng là ÐÕi Úy Hi®p ði«u ðµng nhân viên phòng tai và c½ khí cô l§p ðßþc h¥m máy tä, chiªn hÕm vçn tñ v§n chuy¬n ðßþc dù chï còn máy chánh hæu. Vì h¥m ðÕn ðã b¸ cô l§p khiªn kh¦u 127 ly không còn b¡n ðßþc næa, ngoài ra chï còn mµt máy và vì t¥u b¸ m¤t ði®n hoàn toàn nên h® truy«n tin và tay lái ði®n cûng b¸ tê li®t, vä lÕi, các t¥u ð¸ch cûng ðã b¸ cháy hay b¸ chìm, nên HQ-16 r¶i vòng chiªn, di chuy¬n v« hß¾ng B¡c ð¬ giæ an toàn. Riêng toán nhân viên 15 ng߶i thuµc HQ-16 do Häi Quân Trung Úy Lâm Trí Liêm chï huy ð± bµ lên ðäo Cam Tuy«n (Robert) vào ngày 17-1 ðã b¸ m¤t liên lÕc v¾i chiªn hÕm sau tr§n häi chiªn nên phäi tñ rút khöi ðäo b¢ng xu°ng cao su. Sau 10 ngày lênh ðênh trên bi¬n cä, nhæng ng߶i này ðã ðßþc ghe ðánh cá cÑu thoát ðßa v« Qui Nh½n nhßng có mµt ng߶i b¸ chªt vì ki®t lñc, ðó là HÕ Sî Nh¤t Quän Kho Nguyn Vån Duyên. Toán ð± bµ 15 ng߶i này sau ðó ðã ðßþc ð£c cách thång mµt c¤p. c. Khu Trøc HÕm Tr¥n Khánh Dß HQ-4 Là chiªn hÕm có höa lñc mÕnh v¾i hai ðÕi bác 76 ly nên HQ-4 tiêu di®t møc tiêu không m¤y khó khån. Theo báo cáo, chiªc Kronstadt 271 ðã b¸ HQ-4 b¡n cháy, sau ðó phát n± và chìm ngay t× nhæng phút ð¥u cüa cuµc häi chiªn. Tuy nhiên, trong khoänh kh¡c ng¡n ngüi ðó, HQ-4 cûng b¸ trúng nhi«u phát ðÕn cüa ð¸ch quân. Thi®t hÕi v« nhân mÕng không ðáng k¬; thi®t hÕi v§t ch¤t trên chiªn hÕm ðßþc ghi nh§n · mÑc trung bình v¾i hàng tråm vªt ðÕn ðü loÕi. Trong s¯ cách chiªn hÕm HQ/VNCH tham chiªn, HQ-4 b¸ thi®t hÕi tß½ng ð¯i nh© nh¤t. Hai kh¦u tr÷ng pháo 76 ly b¸ tr· ngÕi tác xÕ nhßng sau ðó ðã ðßþc sØa chæa ngay trong lúc tác chiªn, máy chánh, máy ði®n và h® th¯ng truy«n tin khi¬n døng t¯t, vì v§y HQ-4 coi nhß vçn còn ðày ðü khä nång tác chiªn. d. Tu¥n Dß½ng HÕm Tr¥n Bình Tr÷ng HQ-5 HQ-5 là n½i HQ ÐÕi Tá Hà Vån NgÕc, SQ/CHCT ð£t bµ tham mßu nên ðßþc coi là soái hÕm. Theo bän báo cáo h§u hành quân, t¤t cä höa lñc cüa HQ-5 t§p trung vào chiªc Kronstadt mang s¯ 274. Không bao lâu, møc tiêu b¸ b¯c cháy vì trúng nhi«u ðÕn 40 ly và 20 ly nên b¯c cháy. Tàu ð¸ch phäi üi vào bãi san hô sát ðäo Quang Hòa ð¬ khöi b¸ chìm, do ðó coi nhß b¸ hß hÕi hoàn toàn. V« ph¥n HQ-5 cûng b¸ trúng ðÕn nhi«u n½i, các ± tr÷ng pháo chính 127 ly và 40 ly ðôi trß¾c mûi cûng b¸ tr· ngÕi tác xÕ, chï còn kh¦u 40 ly bên tä hÕm xØ døng ðßþc. Chính kh¦u súng này ðã b¡n ch£n không cho các t¥u ð¸ch t¾i g¥n. Thi®t hÕi v« nhân mÕng trên HQ-5 g°m 1 sî quan chªt, 3 b¸ thß½ng; hÕ sî quan 2 chªt 4 b¸ thß½ng; ðoàn viên 9 b¸ thß½ng. T±ng Cµng 3 chªt 16 b¸ thß½ng. V« v§t ch¤t, nhi«u kho phòng, máy móc và h® th¯ng giây, ¯ng b¸ trúng ðÕn. LØa b¯c cháy cûng nhß nß¾c tràn vào tÕi nhi«u n½i trên chiªn hÕm. Nhân viên phòng tai và toán häi kích tång phái ðã xØ døng t¯i ða phß½ng ti®n c½ hæu ð¬ cÑu thüy và cÑa höa. HÕm trß·ng ðã ra l®nh làm ng§p nß¾c h¥m ðÕn 127 ly ð¬ tránh ðÕn phát n± vì kho ði®n tØ và kho c½ khí b¸ b¯c cháy. Tuy b¸ hß hÕi khá tr¥m tr÷ng nhßng HQ-5 không g£p nguy c½ b¸ chìm hay b¸ tiêu hüy vì c½ khí trß·ng là Thiªu tá CK Tr¥n Сc Nguy«n là mµt sî quan nhi«u kinh nghi®m ðã ð¡c lñc ði«u ðông nhân viên d§p t¡t các ðám cháy, bít các l² thüng và sØa chæa cá máy móc hß höng. Do ðó, chï sau mµt th¶i gian ng¡n, HQ-5 ðã tr· v« tình trÕng hoÕt ðµng g¥n nhß bình th߶ng.
Cä 4 chiªn hÕm Trung Cµng tham chiªn ð«u b¸ trúng ðÕn. Mµt t¥u Kronstadt và mµt Trøc Lôi HÕm b¸ chìm tÕi ch²; hai chiªc còn lÕi b¸ hß hÕi n£ng phäi üi lên bãi san hô nên coi nhß phª thäi. V« nhân mÕng thi®t hÕi không rõ nhßng ch¡c là khá n£ng.
Vào ngày 19 tháng 1, ngay sau khi xäy ra tr§n häi chiªn tÕi Hoàng Sa, mµt nhân viên giao tª thuµc bµ NgoÕi Gia Hoa KÏ là ông John F. King tuyên b¯ chính thÑc tÕi Hoa Th¸nh Яn: "Hoa KÏ không nghiêng v« phe nào, tuy nhiên chúng tôi r¤t mu¯n có mµt sñ giàn xªp ôn hòa". Khi trä l¶i câu höi cüa các phóng viên, ông King nói tiªp: "Hoa KÏ không dính dáng gì ðªn vi®c tranh ch¤p tÕi Hoàng Sa". Nhß v§y, ít nh¤t v« m£t ngoÕi giao, Hoa KÏ ðã ch÷n thái ðµ trung l§p. Sang ngày 21 tháng 1, bµ Qu¯c Phòng Hoa KÏ cho biªt ðã chï th¸ cho Ю Th¤t HÕm Ði Hoa KÏ ðang hoÕt ðµng tÕi vùng Thái Bình Dß½ng không ðßþc can dñ vào các tr§n ðánh giæa VNCH và Trung Cµng ð¬ dành quy«n ki¬m soát qu¥n ðäo Hoàng Sa. Trong lúc ðó, ngu°n tin UPI t× Sài Gòn cho biªt chính ÐÕi SÑ Hoa KÏ Graham Martin cûng ðã t× ch¯i l¶i yêu c¥u cüa chính phü VNCH, không ch¸u cung c¤p chiªn hÕm và phi c½ trñc thång tiªp cÑu nhæng thüy thü Vi®t Nam và mµt ng߶i MÛ lâm nÕn. TÕi Hoa Th¸nh Яn, phát ngôn viên bµ Qu¯c Phòng Hoa KÏ, ông Jerry W. Friedman tuyên b¯ không hay biªt gì v« l¶i yêu c¥u trþ giúp này. Ngu°n tin AP rõ ràng h½n, cho biªt chính phü VNCH ðã yêu c¥u Ю Th¤t HÕm Ði cho chiªn hÕm và phi c½ trñc thång tìm kiªm thüy thü ðoàn cüa mµt chiªn hÕm Vi®t Nam v¾i 82 thüy thü ðoàn ðã b¸ chìm tÕi Hoàng Sa. Khi ðßþc höi v« vi®c có mµt ng߶i MÛ cûng b¸ m¤t tích tÕi Hoàng Sa, ông King giäi thích: "ng߶i MÛ này là mµt nhân viên dân chính làm vi®c cho c½ quan DAO tÕi Sài Gòn và ðã ra Hoàng Sa theo l¶i m¶i cüa v¸ Tß L®nh Häi Quân tÕi Ðà NÇng. Cuµc hành trình này là mµt chuyªn viªng thåm thông th߶ng dñ trù trong 3 ngày và ðã ðßþc xªp ð£t trß¾c khi xäy ra cuµc ðøng ðµ". Ông cûng cho biªt không có tin tÑc gì v« s¯ ph§n cüa ng߶i MÛ này. Ngày 22 tháng 1, NgoÕi Trß·ng Hoa KÏ Henry Kissinger chính thÑc lên tiªng t× ch¯i không ch¸u bênh vñc phe nào trong cuµc tranh ch¤p tÕi Hoàng Sa. Ông Kissinger cûng nói Hoa KÏ "r¤t tiªc ðã có cuµc ðøng ðµ quân sñ tÕi Hoàng Sa". Trong bu±i h÷p báo. NgoÕi Trß·ng Hoa KÏ cho biªt ßu tiên hi®n tÕi chßa hÆn là v¤n ð« thiªt l§p quan h® ngoÕi giao v¾i B¡c Kinh, nhßng là vi®c ðôi bên cµng tác ch£t ch¨ và cäi thi®n m¯i dây liên lÕc trên ni«u lãnh vñc khác nhau. Sang ngày 23 tháng 1, gi¾i chÑc Hoa KÏ cho biªt ng߶i MÛ b¸ m¤t tích tÕi Hoàng Sa thuµc nhóm nhân viên dân chính là vi®c cho bµ Qu¯c Phòng Hoa KÏ. Ðây là nhóm "quan sát viên" có nhi®m vø theo dõi và báo cáo nhæng hoÕt ðµng và hi®u nång cüa quân ðµi VNCH. Phát ngôn viên Tòa ÐÕi SÑ Hoa KÏ giäi thích: "H÷ không phäi là c¯ v¤n mà chï là các quan sát viên có nhi®m vø báo cáo v« vi®c xØ døng cûng nhß hi®u nång cüa các chiªn cø". Nhóm này chï có vào khoäng trên dß¾i m߶i ng߶i và còn ðßþc g÷i là nhæng "liên lÕc viên". Gi¾i chÑc ngoÕi giao tin tß·ng r¢ng Hoa KÏ ðã không vi phÕm ðÕo lu§t cüa Qu¯c Hµi ngån c¤m vi®c xØ døng quân lñc Hoa KÏ tÕi Vi®t Nam và cûng không vi phÕm thöa hi®p Paris. Theo ngu°n tin tòa ÐÕi SÑ Hoa KÏ, ng߶i MÛ m¤t tích tên là Gerald Emil Kosh, 27 tu±i, quê quán tÕi Lafayetteville, ti¬u bang Pennsylvasnia, cñu ÐÕi Úy løc quân ðã t×ng tham chiªn tÕi Vi®t Nam và ðßþc tß·ng thß·ng mµt huy chß½ng v¾i ngôi sao bÕc và chiªn thß½ng bµi tinh. Phát ngôn viên Tòa ÐÕi SÑ còn cho biªt thêm: "Ông Kosh hi®n là mµt nhân viên dân chính ðã có m£t trên mµt chiªn hÕm VNCH tham chiªn tÕi Hoàng Sa. Sau mµt tr§n häi chiªn dæ dµi, HQVN ðã ðßa ông này lên ðäo Hoàng Sa ð¬ ðßþc an toàn h½n. Nhßng ngày hôm sau, phi c½ Mig và chiªn hÕm Trung Cµng oanh kích ðäo và s¯ ph§n cüa ông Kosh không ðßþc biªt t× ðó". Riêng bµ Qu¯c Phòng Hoa KÏ vçn không tiªt lµ gì nhi«u v« nhi®m vø cüa ông Kosh, chï nói r¢ng ông là nhân viên dân sñ làm vi®c cho phòng tùy viên quân sñ cüa Tòa ÐÕi SÑ tÕi Sài Gòn. Ngu°i tin này không ðßþc chính xác. Ông Kosh không có m£t trên chiªn hÕm VNCH vì ông ðã yêu c¥u HQ-5 ðßa lên ðäo Hoàng Sa vào t¯i 18/1, mµt ngày trß¾c khi xäy ra tr§n häi chiªn. Cu¯i cùng, sau 10 ngày b¸ b¡t giæ, ông Kosh ðßþc Trung Cµng thä vào ngày 31 tháng 1 tÕi cây c¥u Lo Wu, ranh gi¾i giæa Hß½ng Cäng và tïnh Quäng Ðông. Tr¥n в C¦m |
